بررسی نحوه کنترل ژنتیکی صفات مرفولوژیک، فنولوژیک، عملکرد دانه و اجزای آن در بزرک در محیط شور

در این مطالعه نحوه کنترل ژنتیکی صفات تعداد روز تا جوانه زنی، تعداد روز تا تکمه دهی، تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، تعداد انشعاب در بوته، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد دانه در بوته، عملکرد در واحد سطح و شاخص برداشت در گیاه بزرک با استفاده از داده های نسل f2 و بر اساس مدل گریفینگ متد 2 انجام شد. نتایج جدول تجزیه واریانس وجود تنوع زیاد بین ژنوتیپ ها را از لحاظ کلیه صفات مورد مطالعه نشان داد. آثار ترکیب پذیری عمومی (gca) و خصوصی (sca) معنی دار در تجزیه های دای آلل نقش موثر آثار افزایشی و غیر افزایشی ژن ها را در کنترل اکثر صفات نشان داد، اما مقادیر نسبت واریانس ترکیب پذیری عمومی به واریانس ترکیب پذیری خصوصی بدست آمده برای صفات مختلف نشانگر سهم بیشتر آثار افزایشی ژن ها در کنترل صفات تعداد روز تا 50 درصد تکمه دهی، تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، تعداد انشعاب در بوته و شاخص برداشت بود، ولی در کنترل ژنتیکی روز تا 50 درصد سبز شدن، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد دانه در بوته، عملکرد دانه در واحد سطح، میزان سدیم، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، منگنز و رویآثار غیر افزایشی ژن ها نقش بیشتری داشتند. بر اساس مقادیر ترکیب پذیری عمومی، بهترین ترکیب شونده ها در بین والدین شامل ژنوتیپ mcgregor و لاین can66 برای تعداد روز تا 50 درصد سبز شدن، ژنوتیپ mcgregor برای ارتفاع بوته، لاین ah92 برای تعداد روز تا 50 درصد گلدهی، لاین ko37 برای وزن هزار دانه، شاخص برداشت، منیزیم و منگنز، لاین kh124 برای تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، عملکرد دانه در بوته، عملکرد دانه در واحد سطح و میزان سدیم، ژنوتیپ mcgregor و لاین se65 برای میزان پتاسیم، ژنوتیپ های mcgregor و flanders برای میزان کلسیم و ژنوتیپ flanders برای میزان عنصر روی در اندام های هوایی بودند و لذا این والدها می توانند در برنامه های اصلاحی به منظور تجمع آلل های مطلوب آن ها برای صفات مورد نظر در یک لاین اصلاحی مدنظر قرار گیرند. بین مقادیر ضرایب همبستگی فنوتیپی و ژنتیکی بین عملکرد دانه در بوته و تعداد کپسول در بوته همخوانی بالایی وجود داشت که نشان داد عوامل محیطی تأثیری بر روابط بین این دو صفت نداشته و عوامل ژنتیکی بیشتر موجب این همبستگی شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که پتانسیل تولید واریته های مطلوب از لحاظ صفات مختلف از طریق انتخاب در جوامع در حال تفرق و یا از طریق تولید هیبرید در صورت رفع موانع تولید اقتصادی بذر هیبرید وجود دارد.