مطالعه تغییرات هموگرام و شکنندگی اسمزی گلبول های قرمز ‏ناشی از سم عقرب ‏mesobuthus eupeus‏ و اثر محافظتی ‏آنتی ونوم پلی والان و کوارستین در رت

عقرب گزیدگی یکی از خطرهای کلان بهداشت و سلامت انسان و حیوان ها به ویژه در مناطق ‏گرمسیری است.‏‎ ‎کژدم مزوبوتوس یوپئوس یکی از 6 کژدم مهم و خطرناک در منطقه خوزستان و ایران ‏است. در این پژوهش، اثرات سم این کژدم بر تابلوی خونی (‏cbc‏) و شکنندگی اسمزی گلبول های ‏قرمز (‏of‏) و همچنین مقایسه کارایی آنتی ونوم پلی والان و ماده ی آنتی اکسیدان کوارستین در ‏حفاظت از گلبول های قرمز در رت مورد بررسی قرار گرفته اند. تعداد 100 سر رت نر نژاد ویستار ‏به طور تصادفی به 5 گروه دسته بندی شدند. گروه 1 (گروه کنترل) سرم فیزیولوژی (5/0 میلی لیتر)، ‏گروه 2 (گروه سم) سم عقرب (‏mg/kg‏ 5/1)، گروه 3 (گروه درمان با پادزهر) سم کژدم (‏mg/kg‏ ‏‏5/1) و پس از 20 دقیقه آنتی ونوم (‏ml/kg‏ 5/2)، گروه 4 (گروه درمان با کوارستین) سم کژدم ‏‏(‏mg/kg‏ 5/1) و پس از 20 دقیقه کوارستین (‏mg/kg‏ 200)، گروه 5 (گروه درمان با پادزهر و ‏کوارستین) سم کژدم (‏mg/kg‏ 5/1) و پس از 20 دقیقه پادزهر (‏ml/kg‏ 5/2) و کوارستین (‏mg/kg‏ ‏‏200) را به صورت درون صفاقی دریافت کردند. خون گیری از درون قلب در زمان های 1، 3 و 24 ‏ساعت پس از تزریق سم و در هر بار از 6 سر رت انجام گرفت. یافته های به دست آمده از هموگرام ‏نشان دهنده ی کاهش شاخص های اریتروسیتی شامل ‏pcv‏ و ‏hb، 24 ساعت پس از تزریق سم در ‏گروه های 2 و 4 بود. ولی در گروه های 3 و 5 با تجویز پادزهر چنین کاهشی دیده نشد. یافته های ‏آزمایش ‏of‏ نشان داد که میزان شکنندگی گلبول های قرمز در گروه 2 با دریافت سم، افزایش می یابد ‏که این افزایش در رقت های 45/0، 40/0 و 35/0 درصد بافر نمکی، نسبت به گروه کنترل معنادار بود ‏‏(05/0‏p<‎‏). در دیگر گروه ها تغییری در میزان شکنندگی نسبت به گروه دریافت کننده سم و همچنین ‏در ساعت های گوناگون خون گیری دیده نشد. سم کژدم مزوبوتوس یوپئوس با آسیب زدن به غشای ‏گلبول قرمز و احتمالا از راه کانال های یونی روی غشا سبب افزایش همولیز و شکنندگی اسمزی ‏گویچه های قرمز خون می گردد. تجویز آنتی ونوم و یا کوارستین به طور جداگانه یا همزمان در دوز و ‏زمان بکار رفته در این مطالعه، نتوانست از گلبول های قرمز و کاهش شکنندگی اسمزی آن ها در پی ‏تزریق سم محافظت نماید.‏