زرقان در سفرنامه های دوره قاجار

شهر زرقان¬دردامنه¬ی کوه¬زرقان، میانه¬ی راه¬شیراز به¬تخت¬جمشید و اصفهان، به¬علت¬موقعیت جغرافیایی و نزدیکی¬به¬شیراز مرکز استان¬فارس،¬ از نظر اقتصادی¬و ارتباطی¬واجد اهمیت¬و¬ از شرایط¬خاصی¬برای¬اقامت¬و استراحت¬مسافران¬و کاروان¬ها برخوردار بوده¬است. تعدادی¬از سفرنامه نویسانی¬که¬در دوره¬قاجار از این¬شهر عبورکردند مطالب¬و خاطراتی¬درباره¬آن به¬روی¬کاغذ آورده¬اند. اغلب¬سیاحان¬خارجی، اوضاع¬طبیعی، مشخصات-جغرافیایی و ویژگی¬فرهنگی مردم¬منطقه را توصیف¬کرده¬اند. کوهستان¬عظیم¬زرقان، خانه¬های خشت¬و گلی، میزان¬جمعیّت، اراضی¬حاصلخیز، کاروان¬سرای¬بزرگ¬آن¬جا و راه¬کوهستانی¬و سنگلاخی¬زرقان به¬شیراز مورد توجه-همه¬آن¬ها قرار گرفته¬است. بعضی¬از آن¬ها به¬توصیف¬ظاهر و قیافه، لباس¬ها و نگاه¬کنجکاو مردم¬زرقان¬پرداخته¬اند وبه¬چارواداری، شغل¬اصلی و مشهور افراد منطقه¬اشاره¬کرده¬اند. سفرنامه¬نویسان¬ایرانی¬درباره¬زرقان مطالب¬مفصّل-تری¬به¬رشته¬تحریر درآورده¬اند، به¬طوری¬که¬میزان¬جمعیّت، زراعت، باغ¬ها، نوع¬کشت¬محصول، ویژگی¬خانه¬ها، تعداد مساجد، امام¬زاده¬ها، کاروان¬سراها، چاپارخانه، چاه و قنات، مشاغل و حرفه¬های¬متداول، مذهب، شاعران و بزرگان و حتی¬آخوندها و ملاهای محله های مختلف¬را نام برده¬اند. از آن¬جا که اکنون جامعه¬سنتی و تاریخی¬زرقان در حال¬تغییر و فراموشی¬است وراه¬های ارتباطی¬جدید نیز آن¬را در معرض¬تغییرات¬بسیار قرار داده¬است و نیز منابع-اندکی دربارهتاریخ و گذشته¬آن¬وجود دارد، سفرنامه¬ها کتب¬باارزشی¬برای¬آگاهی¬از اوضاع¬جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و سابقه¬فرهنگی، تمدن¬و آداب¬و رسوم¬زرقان¬می¬باشند. در این¬پژوهش¬حدود بیست¬و پنج¬مورد از سفرنامه¬های دورهقاجار ملاحظه¬و اطّلاعات آن¬ها مورد بررسی¬قرار گرفته¬و در چهار فصل¬تنظیم شده¬است