تهیه و ارزیابی ایمپلنت آهسته رهش ریسپریدون با پلیمر پلی لاکتیک کو گلایکولیک اسید

سامانه های آهسته رهش، از مهم ترین و پرکاربرد ترین فناوری های دارورسانی می باشد که از دیرباز با تولید قرص های ساده روکش دار مطرح شده اند و تا به امروز با پیشرفت علوم دارویی و داروسازی همچنان در کانون توجه شرکت های معظم داروسازی قرار دارند. به طور ساده این سامانه ها قابلیت رهش دارو را در طول مدت زمان بیشتری نسبت به انواع ساده تر دارا هستند و این قابلیت را دارند تا غلظت خونی پایدارتری در پلاسما ایجاد نمایند و از تکرار مصرف دارو جلوگیری کنند(1). این اثر درمان تدریجی را ابتدا با آزاد ساختن دوز درمانی و سپس با آزاد ساختن تدریجی و پیوسته دوزهای نگهدارنده دارو، ایجاد می کنند(2). طراحی یک سامانه ی پیوسته رهش معمولا به علت تداخل خواص فیزیکی و شیمیایی و بیولوژیکی دارو و شرایط بیماری شخص بیمار و محدودیت های تکنیکی کار دشواری می باشد. آهسته رهش نمودن داروها معمولا با تغییر فرمولاسیون دارو (به صورت ماتریکسی) انجام می شود و یا به ندرت از طریق ایجاد ملح کم محلول تر دارو انجام می پذیرد(3). البته در این میان تولید سامانه های آهسته رهش کاشتنی جز تکنولوژی های نوین و پیچیده بوده که دستیابی به آن مستلزم دانش فنی بالا، امکانات و تجهیزات به روز و کارامد و بودجه های تحقیقاتی کافی می باشد. این سامانه های نوین دارورسانی با ذخیره مقادیر زیادی از دارو در زیر پوست به فرم یک مخزن دارویی عمل می نمایند و با بکارگیری پلیمرهای آبدوست قادر هستند مقادیر مشخصی از دارو را در مدت زمان معین به داخل جریان خون آزاد نمایند(4). ریسپریدون (risperidone) یک داروی ضد جنونantiphsychtoic) ) می باشد که از طریق مهار گیرنده های دوپامینی (d2) و سرتونینی (5-ht2) عمل می نماید. ریسپریدون در درمان بیماری های روانی (psychotic disorder)، اختلالات دو قطبی (bipolar disorder) و عوارض روانی ناشی از زوال عقل dementia)) و اسکیزوفرنی (schizophrenia) کاربرد دارد. دوز مصرفی این دارو در درمان اسکیزوفرنی بر حسب شدت بیماری از 1 میلی گرم، دو بار در روز، تا 4 میلی گرم 2 بار در روز می باشد. با توجه به ماهیت بیماری های روانی و به خصوص شیزوفرنی و عدم همکاری بیماران در گرفتن دوزهای متوالی از دارو طی مدت زمان طولانی درمان (2 یا 3 سال و اغلب مادام العمر)، طراحی یک سامانه ی آهسته رهش کاشتنی از داروی ریسپریدون جهت کنترل بیماران مبتلا به شیزوفرنی در جهت افزایش همکاری و آسایش بیمار و خانواده وی همچنین کاهش هزینه های بستری این بیماران و مراقبت های ویژه ی پرستاری، لازم و ضروری به نظر می رسد(5). هدف طرح مزبور طراحی فرمولاسیون کاشتنی طولانی اثر (long acting implant) ریسپریدون می باشد که قادر خواهد بود با یکبار تزریق نیاز بیمار را در گرفتن دوزهای متوالی ریسپریدون تا حداقل دو ماه مرتفع سازد. این سامانه قادر است غلظت های ثابتی از دارو را در بازه های زمانی متوالی ایجاد کند و در نتیجه ضمن افزایش پذیرش و همکاری بیماران در پروتوکل درمان باعث بهبود علائم شیزوفرنیک و کاهش اپیزودهای آن خواهد شد(6). روش اجرایی طرح بر اساس تولید ایمپلنت زیرپوستی plga می باشد که قابلیت محصور سازی مقدار قابل قبولی از داروی ریسپریدون را داراست. این ایمپلنتها با استفاده از متد casting)) طراحی و تولید می شوند. این سامانه به صورت زیرپوستی کاشته شده و قادر خواهد بود تا حداقل 2 ماه دارورسانی را انجام دهد. در نهایت با تحلیل داده های آماری مشخص شد که میتوان فرمولاسیونی پایدار با بازدهی بالا و هزینه های پایین تهیه نمود.