پیامدهای پذیرش کمپوست غنی محلی از دیدگاه باغداران استان فارس

خاک یکی از منابع مهم و اساسی است که نقش مهمی در تأمین و تهیه احتیاجات و نیازهای اولیه و ضروری انسان دارد. یکی از مهم ترین مشکلات خاک های مناطق خشک و نیمه خشک کمبود ماده آلی خاک بوده که این امر حاصل مصرف بی رویه کودهای شیمیایی و همچنین کاهش کاربرد کودهای آلی در مزارع در چند سال اخیر است. حفظ مقدار ماده آلی در خاک، یکی از اساسی ترین اصول کشاورزی پایدار است. طرح جامع مدیریت ماده آلی خاک با هدف توجه به نقش و اهمیت ماده آلی خاک در حاصلخیزی و پایداری خاک از طریق کمپوست غنی محلی در استان فارس اجرا گردید. هدف این پژوهش بررسی پیامدهای اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فنی پذیرش کمپوست غنی و عوامل موثر بر آن از دیدگاه باغداران استان فارس بوده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه باغدارانی که در طرح مدیریت ماده آلی خاک شرکت کرده و آموزش دیده اند، تشکیل می دهند. نمونه مورد مطالعه 202 نفر، شامل 101 نفر پذیرنده و 101 نفر نپذیرنده بودند که به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. نتایج نشان داد باغداران پذیرنده میانگین نگرش نسبت به حفاظت خاک، مشارکت اجتماعی، در امور مربوط به روستا، نگرش نسبت به کاربرد کمپوست غنی محلی و مساحت باغ بالاتری داشته اند. همچنین میزان مصرف کودهای شیمیایی، سموم علف کش و آفت کش و تعداد کارگر مورد نیاز برای پاکنی باغ بعد از کاربرد کمپوست کاهش پیدا کرده است. دانش فنی در مورد تهیه و کاربرد کمپوست، نگرش نسبت به حفاظت از خاک، دسترسی به فعالیت های ترویجی انجام شده در منطقه و مشارکت اجتماعی در امور مربوط به روستا بر پیامدهای پذیرش کمپوست غنی محلی موثر بوده اند. بوی نامطبوع در زمان تهیه کمپوست، نبود دستگاه خرد کن شاخ و برگ هرس شده در شهرستان و پرهزینه بودن روش آموزش داده شده و نامناسب و ناکافی بوده کارگاه های آموزشی برگزار شده برای تهیه کمپوست، از جمله محدودیت های تهیه و کاربرد کمپوست غنی محلی به شمار می رود. بر اساس نتایج پیشنهاد می گردد برای افزایش نگرش باغداران نسبت به حفاظت خاک، برنامه های آموزشی را هم از طریق رسانه های دیداری و شنیداری توسعه داده و آگاهی باغداران در مورد وضعیت موجود بالا برده شود. همچنین بازدید از باغ پذیرند گان برگزار گردد تا باغداران از نزدیک تاثیرات کمپوست را مشاهده کرده و به طور ملموس تری این پیامدها را درک کنند. برای ترویج و توسعه این نوآوری از روش های ترویجی متنوع مانند مدرسه در مزرعه و همچنین بازدید های علمی از سایت های تولید کمپوست بهره گرفته شود. با توجه به محدودیت های بیان شده ضروری است برای باغداران دوره های آموزشی نگهداری و فراوری کاه و کلش و بقایای گیاهی برگزار گردد. همچنین تعدادی دستگاه شاخه خردکن توسط مدیریت شهرستان ها خریداری گردد و به باغداران اجاره داده شود و یا امکان خرید ادوات برای باغداران فراهم گردد. برای افزایش سطح دوره های برگزار شده تقویت محتوای آموزشی تدوین شده و کیفیت دوره های برگزار شده پیشنهاد می گردد.