ابعاد فقر اطلاعاتی از منظر جهانی شدن در بستر رفتار اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه بیرجند

در عصر حاضر، اساس و ابزار هر فعالیتی اطلاعات است، در عصر اطلاعات، فقر اطلاعاتی یکی از مسائل مهم و جدی است که هر جامعه¬ای به خصوص جوامع جهان سوم باید به آن توجه کرده و مورد بررسی و کنکاش قرار دهند. فقر اطلاعاتی در میان دانشجویان (به خصوص دانشجویان تحصیلات تکمیلی) به عنوان آینده-سازان کشور معضلی است که نمی¬توان به راحتی از آن گذشت. همچنین عوامل متعددی در میزان فقر اطلاعاتی نقش دارد که یکی از این عوامل جهانی شدن است. هدف: هدف از پژوهش حاضر سنجیدن میزان فقر اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه بیرجند بر اساس چهار شاخص آن (اضافه بار اطلاعاتی، خلأ اطلاعاتی، نابرابری اطلاعاتی و شکاف دیجیتالی) و همچنین سنجیدن نقش جهانی شدن در فقر اطلاعاتی و شاخص¬های آن از نظر دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه بیرجند می¬باشد. روش¬شناسی: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر تجزیه و تحلیل فرضیه¬ها توصیفی بود. گردآوری داده ها به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری شامل دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه بیرجند در چهار حوزه علوم انسانی و اجتماعی، علوم پایه، علوم کشاورزی و فنی و مهندسی بود که در نیم¬سال دوم سال تحصیلی 93-1392 مشغول به تحصیل بودند. نمونه¬گیری به روش تصادفی طبقه¬ای غیرنسبتی انجام گرفت که بر این اساس تعداد نمونه 120 نفر انتخاب شد. در این پژوهش از دو پرسشنامه استفاده شد، پرسشنامه اول به منظور سنجیدن میزان فقر اطلاعاتی کاربران و پرسشنامه دیگر با هدف سنجیدن میزان نقش جهانی شدن در هریک از شاخص¬های فقر اطلاعاتی، از نظر کابران طراحی شده است. پرسشنامه¬ها در مجموع شامل 54 گویه بود. میزان فقر اطلاعاتی دانشجویان به طور کلی بیش¬تر از حد متوسط بود. اما میزان فقر اطلاعاتی در شاخص¬های مختلف، متفاوت بود. به این معنا که بیش ترین میزان فقر اطلاعاتی در بین دانشجویان تحصیلات تکمیلی مربوط به شاخص نابرابری اطلاعاتی بود و بعد از آن شکاف دیجیتالی و خلأ اطلاعاتی قرار داشتند و میزان اضافه بار اطلاعاتی کمتر از حد متوسط بود. در بحث مربوط به نقش جهانی شدن در تغییر میزان فقر اطلاعاتی از نظر دانشجویان، نتایج نشان داد که به طور کلی از نظر دانشجویان تحصیلات تکمیلی، جهانی شدن در افزایش میزان فقر اطلاعاتی نقشی ندارد و در کل نقش کاهشی دارد. درباره هر کدام از شاخص¬های فقر اطلاعاتی باید گفت که از نظر دانشجویان جهانی شدن در کاهش یا افزایش دو شاخص اضافه بار اطلاعاتی و نابرابری اطلاعاتی نقشی ندارد اما در کاهش میزان فقر خلأ اطلاعاتی و شکاف دیجیتالی نقش دارد. این پژوهش از نظر بررسی هر چهار شاخص فقر اطلاعاتی با هم و بررسی نقش جهانی شدن در فقر اطلاعاتی، نوآورانه است. یافته¬های این پژوهش می¬تواند نوعی آگاهی رسانی به مدیران در خصوص وضعیت فقر اطلاعاتی دانشجویان باشد.