حذف ویروس موزاییک خیار (cucumber mosaic virus, cmv) از گلایل

ویروس موزاییک خیار از رایج‎ترین ویروس‎های گلایل در سراسر جهان است. تکثیر گلایل از طریق اندام رویشی پداژه است بنابراین بیماری‎های ویروسی در آن از نسلی به نسل بعد منتقل و سبب افزایش بیماری و کاهش کیفیت آن می‎شود. بنابراین تولید پداژه‎های سالم از اهمیت زیادی برخوردار است. در این تحقیق درصد آلودگی پداژه‎های گلایل موجود در بازار به ویروس موزاییک خیار در دو استان تهران و البرز تعیین شد و روش گرمادرمانی و برق‎درمانی همراه با کشت مریستم برای حذف ویروس به‎کار گرفته شد. در روش گرمادرمانی گیاهان آلوده به ویروس به مدت 3 هفته در دمای 37 درجه سلسیوس قرار گرفتند و سپس از گیاهان زنده مانده مریستم با اندازه نیم و یک میلی‎متر جدا و در محیط کشت ms کشت شد. در این آزمون میانگین درصد باززایی ریزنمونه‎های جدا شده از پداژه‎های گلایل گرمادرمانی‎نشده در اندازه نیم میلی‎متر 37/5و با اندازه یک میلی‎متر 66/5 درصد بود در حالیکه در پداژه‎های گرمادرمانی شده با اندازه نیم میلی‎متر 40 و با اندازه یک میلی‎متر 75 درصد بود. کارایی حذف ویروس مریستم گرمادرمانی‎شده با اندازه 0/5 میلی‎متر 100درصد و مریستم با اندازه 5/0 میلی‎متر گرمادرمانی‎نشده 66/66 بود که بالابودن درصد عاری از ویروس‎شدن در گیاهان حاصل از ریزنمونه‎های گرمادرمانی‎شده نسبت به گرمادرمانی‎نشده، نشان‎دهنده کارایی این روش در تولید گیاهچه‎های عاری از ویروس است. ویروس در هیچکدام از گیاهان حاصل از مریستم با اندازه یک میلی‎متر حذف نشد. در تحقیق حاضر روش برق‎درمانی برای اولین‎بار به‎منظور حذف ویروس موزاییک خیار از گلایل استفاده‎شد. در روش برق‎درمانی از گیاهان آلوده به cmv ساقه‎هایی به اندازه 5-3 سانتی‎متر جدا شدند و در معرض جریان الکتریکی با شدت جریان‎های ثابت 10 و 15 میلی‎آمپر به مدت 10 و 15 دقیقه قرار داده شدند سپس مریستم با اندازه 7/0 میلی‎متر جداسازی و در محیط کشت ms کشت شد. در تیمار برق‎درمانی به مدت 10 دقیقه میزان باززایی برای تیمار 10 و 15 میلی‎آمپر به ترتیب 35/29 و19/41 درصد بود و میزان حذف ویروس به ترتیب 33/33 و 60 درصد بود. در تیمار برق‎درمانی به مدت 15 دقیقه میزان باززایی برای تیمار 10 و 15 میلی‎آمپر به ترتیب 29/41 و 23/52بود و به ترتیب 60 و 75 درصد از گیاهان باززایی‎شده عاری از ویروس ‎بودند. نتایج این پژ‍وهش نشان داد با استفاده از ترکیبی از گرمادرمانی و یا برق‎درمانی و کشت مریستم می توان ویروس موزاییک خیار را از بخشی از گیاهان گلایل حذف کرد.