بررسی تطبیقی اوصاف الهی از دیدگاه «التوحید» شیخ صدوق (ره)و صدرالمتألهین

بحث از اوصاف الهی از مسائل مهمی است که همواره در طول تاریخ، اندیشمندان اسلامی به شیوه های مختلفی آن را مطرح و بررسی نموده اند. شیخ صدوق و ملاصدرا از جمله متفکرانی هستند که با رویکردهای مختلفی به بحث اوصاف الهی به صورت گسترده، پرداخته اند. شیخ صدوق، روایاتی را که در مورد اوصاف الهی از معصومین علیهم السلام، مطرح شده است را در کتاب «التوحید» خویش، گردآوری و متناسب با نظام فکری خود، گزینش نموده است؛ و به این ترتیب، ایشان در تبیین اوصاف الهی به ظاهر روایات، اکتفا می نماید. اما ملاصدرا به شیوه ای استدلالی، اوصاف الهی را اثبات و تبیین نموده است. اساس بحث اوصاف الهی در روایات، نظریات شیخ صدوق و حکمت صدرایی، بر پایه ی توحید، مبتنی شده است. به این ترتیب، تمامی این دیدگاه ها، اوصاف کمالی مانند: علم، اراده، قدرت و... را عین ذات الهی دانسته اند و هر آن چه با ذات حق تعالی، ناسازگار است را از ساحت مقدّسش، مبرّا نمودند. بنابراین بررسی تطبیقی میان روایات معصومین علیهم السلام و دیدگاه های متفکر حکمت متعالیه که در اصل، تشریح سخنان معصومین در قالب نظام فلسفی خود است، می تواند راه گشای بسیار خوبی برای درک و شناخت جامع اوصاف حق تعالی باشد.