تاثیر محلول پاشی و پیش تیمار اسید آسکوربیک بر رشد و عملکرد آفتابگردان در شرایط تنش کم آبیاری

امروزه کاربرد مواد آنتی اکسیدان و تنظیم کننده رشد گیاه به منظور کاهش اثرات منفی ناشی از تنش های مختلف مطرح شده است. اسید آسکوربیک از جمله این مواد می باشد که موجب مقاومت گیاه به تنش های زیستی و غیر زیستی می شود. جهت بررسی این موضوع در گیاه آفتاب گردان آزمایشی در سال 1391 به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی شاهرود انجام شد. فاکتور اصلی تنش کم آبیاری شامل سه سطح 8، 12 و 16 روز آبیاری به ترتیب به عنوان عدم تنش، تنش ملایم و تنش شدید بود. فاکتور‏های فرعی شامل 3 سطح محلول‏پاشی اسید آسکوربیک در غلظت‏های صفر، 15 و 25 میلی مولار و پیش تیمار اسید آسکوربیک در 2 سطح صفر و 20 میلی مولار بودند. محلول پاشی اسید آسکوربیک 47 روز پس از کاشت انجام شد. همچنین جهت پیش تیمار کردن، بذرها به مدت 24 ساعت در محلول 20 میلی مولار اسید آسکوربیک قرار داده شدند. نتایج نشان داد افزایش فواصل آبیاری موجب کاهش وزن خشک طبق، ارتفاع ساقه، قطر ساقه، وزن هزار دانه، درصد روغن و پروتئین دانه گردید. با افزایش غلظت محلول پاشی اسید آسکوربیک مقدار شاخص سطح برگ افزایش یافت. بیشترین مقدار شاخص سطح برگ مربوط به تیمار محلول پاشی شده با غلظت 25 میلی مولار با میانگین 4/2 بود که 66/41 درصد بیشتر از تیمار عدم محلول پاشی با اسید آسکوربیک بود. اثر غلظت محلول پاشی اسید آسکوربیک بر عملکرد دانه معنی دار شد. بیشترین عملکرد (21/0 کیلوگرم در مترمربع) از محلول پاشی اسید آسکوربیک با غلظت 25 میلی مولار حاصل شد. اثر متقابل تنش و غلظت محلول پاشی اسید آسکوربیک بر کلیه صفات مورد مطالعه به جزء قطر ساقه، قطر طبق، عملکرد دانه، عملکرد روغن و پروتئین معنی‏دار بود. بیشترین میزان وزن خشک ساقه (59/237 گرم در مترمربع) از شرایط عدم تنش و عدم محلول‏پاشی و بیشترین درصد پروتئین (09/33 درصد) از شرایط عدم تنش و محلول پاشی با غلظت 15 میلی مولار به دست آمد. پیش تیمار با غلظت 20 میلی مولار اسید آسکوربیک در شرایط تنش ملایم تأثیر مثبت بر روغن دانه داشت و بالاترین مقدار را ایجاد کرد که نسبت به غلظت 20 میلی مولار در شرایط عدم تنش و تنش شدید به ترتیب 22/3 و 31/19 درصد بیشتر بود. در نهایت بررسی ترکیبات تیماری مختلف نشان داد که محلول‏پاشی با غلظت 25 میلی مولار و پیش تیمار با غلظت 20 میلی مولار در شرایط عدم تنش و تنش شدید در اکثر صفات عملکرد بهتری داشت.