تعیین تراکم مطلوب بر مبنای ظرفیت شبکه معابر (نمونه موردی: نواحی برگزیده از منطقه 6 شهر اصفهان)

چکیده با توجه به رشد سریع و افزایش جمعیت شهرنشین، افزایش تراکم جمعیتی و ساختمانی امری ناگزیر است. هیچ طرح و برنامه شهری بدون توجه به تراکم به عنوان عامل اصلی و نیز تأثیر گذار بر تمامی جنبه های برنامه ریزی و طراحی شهری نمی تواند تهیه و اجرا شود. اما علی رغم اهمیت فوق العاده، این شاخص هم چنان به عنوان یک موضوع پیچیده و سوال کلیدی مطرح است. بر پایه نگرش سیستمی، محیط شهری هم چون سیستمی متشکل از زیر سیستمهای طبیعی و مصنوع می باشد که هر یک دارای ظرفیت پذیرش معین و محدودی می باشند. ظرفیت پذیرش هر یک از اجزای محیط شهری می تواند محدود کننده تراکم جمعیتی قرار گیرد. بنابراین پایه های اصلی تصمیم گیری در مورد تراکم مطلوب، شناخت محدودیت ها و امکانات سیستم های مصنوع و طبیعی می باشد. یکی از مهمترین زیرساختهای شهری شبکه معابر می باشند که تعیین تراکم بدون توجه به ظرفیت آن موجب عدم پاسخگویی نیازهای ترددی جمعیت و وجود ترافیک سنگین می گردد. هدف اصلی در این پژوهش، تعیین اندازه ای از تراکم به عنوان تراکم مطلوب است که بر مبنای ظرفیت قابل پذیرش شبکه معابر در کیفیت ترافیکی مطلوب باشد. برای رسیدن به این هدف با برآورد حجم ترافیک در هر یک از معابر محدوده مورد مطالعه، به شناسایی و تعیین نقاطی از شبکه معابرکه با کمبود یا مازاد ظرفیت قابل پذیرش روبرو هستند، پرداخته شده است تا نواحی دارای مازاد تراکم و نواحی دارای پتانسیل افزایش تراکم در محدوده مورد مطالعه مشخص گردد. در این راستا با استفاده از مدلسازی شبکه معابر و الگوریتم فلوید وارشال برای تعیین کوتاهترین مسیر و همچنین نرم افزارهای matlab ، gis و emme/4، تخصیص ترافیک در محدوده مورد مطالعه صورت گرفته است. در این پژوهش، 7 ناحیه ترافیکی از منطقه شش شهر اصفهان عنوان محدوده مورد مطالعه انتخاب گردیده است. تدوین ضوابط و مقررات تعیین تراکم در این محدوده بدون توجه به ظرفیت شبکه معابر آن صورت گرفته که موجب ایجاد و افزایش ترافیک در این محدوده شده است. بر اساس نتایج پژوهش در وضعیت موجود، بیش از 20 درصد از کل معابر و60 درصد از معابر شریانی محدوده مورد مطالعه دارای مشکل ترافیکی می باشند و در وضعیت کنونی معابر در محدوده مورد مطالعه امکان افزایش تراکم وجود ندارد. در انتها به منظور تعیین اثر اجرای ضوابط تراکم ساختمانی بازنگری طرح تفصیلی اصفهان بر وضعیت ترافیک محدوده مورد مطالعه، با استفاده از نرم افزارemme/4 سطح سرویس معابر در دو حالت کنونی و در صورت اجرای ضوابط بازنگری طرح تفصیلی اصفهان بررسی و مقایسه شده است. نتایج نشان می دهد که در صورت اجرای این ضوابط، جمعیت در محدوده مورد مطالعه در حدود 3 برابر و حجم ترافیک تولیدی بر حسب همسنگ سواری 2.5 برابر می گردد که باعث افت چشمگیر کیفیت ترافیک و ایجاد کیفیت ترافیک نامناسب در 75 درصد از معابر محدوده مورد مطالعه می شود. کلید واژه: تراکم جمعیتی، تراکم ساختمانی، شبکه معابر، حمل و نقل شهری، اصفهان