عوامل موثر بر توانمندی شغلی زنان سرپرست خانوار روستایی و راهکارهای ارتقای آن در شهرستان شیروان

پژوهش حاضر باهدف شناسایی موانع و عوامل موثر بر توانمندی شغلی زنان سرپرست خانوار روستایی و راهکارهای ارتقای آن در شهرستان شیروان انجام گرفته است. روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش پارادایم ترکیبی بود که در بخش کمی از روش علی- ارتباطی و در بخش کیفی از روش نظریه مبنایی استفاده شد. زنان سرپرست خانوار روستایی بخش مرکزی شهرستان شیروان جامعه آماری تحقیق را تشکیل دادند. حجم نمونه با استفاده از رابطه کوکران 120 نفر برآورد گردید و نمونه ها به روش نمونه گیری خوشه ای دومرحله ای انتخاب شدند. ابزار تحقیق در بخش کمی، پرسشنامه و در بخش کیفی مصاحبه عمیق بود. روایی پرسشنامه با استفاده از پانل اعضای هیئت علمی و پس از انجام اصلاحات مورد نظر آن ها تأیید شد. به منظور سنجش پایایی ابزار تحقیق از آزمون راهنما و محاسبه ضریب کرونباخ استفاده شد که مقدار آن برای بخش¬های مختلف پرسشنامه بین 81/0 تا 91/0 به دست آمد. تجزیه وتحلیل داده¬ها با استفاده از نرم افزارهای spss و amose در بخش کمی و nvivo نسخه 8 در بخش کیفی انجام شد. نتایج نشان داد¬ میانگین نمره توانمندی شغلی پاسخگویان 14/3 از 5 بود. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد بین توانمندی شغلی با میزان سواد¬ پاسخگویان، دریافت وام بدون بهره یا با بهره کم از بانک¬ها، وجود بازار ویژه جهت فروش محصولات زنان سرپرست خانوار، تأسیس تعاونی¬های زنان خود اشتغال برای زنان سرپرست خانوار و بیمه نمودن زنان سرپرست خانوار همبستگی مثبت و معنی¬دار وجود داشت. نتایج مقایسه میانگین¬ها نشان داد توانمندی شغلی زنان شرکت کننده در دوره های فنی¬و¬حرفه ای به طور معنی داری بیشتر از زنانی بود که در این دوره ها شرکت نکرده اند. هم¬چنین توانمندی شغلی زنان شاغل به طور معنی¬¬داری بیشتر از زنان خانه¬دار بود. نتایج رگرسیون به روش گام به گام نشان داد وجود بازار ویژه جهت فروش محصولات زنان سرپرست خانوار و شرکت در دوره¬های آموزشی فنی و حرفه¬ای 8/20 درصد از تغییرات توانمندی شغلی را تبیین کردند. با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی مشکلات زنان سرپرست خانوار روستایی در شش عامل نابرابری، استرس و حمایت اندک، فقدان امنیت اجتماعی و اخلاقی و نقش مخرب واسطه¬ها، ناتوانی در دریافت وام، مسئولیت¬های متعدد و مانع تراشی مردان برای اشتغال، فقدان شغل و مهارت اشتغال، ناامنی اجتماعی و مشکلات عاطفی خلاصه شدند که این عوامل درمجموع 45/58 درصد از واریانس مشکلات زنان سرپرست خانوار روستایی را تبیین نمودند. در بخش کیفی پس از کدگذاری باز، 184 مولفه استخراج شد. در مرحله کدگذاری محوری مشکلات فوق در 31 طبقه دسته بندی شدند. بر اساس مدل استخراجی مشکلات زنان سرپرست خانوار روستایی در مرحله کدگذاری انتخابی مشخص شد مشکلات اجتماعی، مشکلات خاص روستا و بیماری و پیامدهای آن منجر به فقدان درآمد پایدار در زنان مورد مطالعه شده است که این مشکل در کنار مشکلات خانوادگی و مشقت جسمی و روحی کار برای زنان باعث مشکلات متعدد دیگری گردیده که در مجموع باعث ایجاد احساس ناامیدی در زنان شده است. واژگان کلیدی: زنان سرپرست خانوار روستایی، توانمندی شغلی، اشتغال، فقر