علل زوال و افزایش نعمت از دیدگاه قرآن کریم

چکیده مسئله نعمت و افزایش یا سلب آن یکی از موضوعات مطرح و مورد بحث در قرآن کریم می¬باشد. نعمت به معنی آنچه که سازگار با زندگی و موافق با کمال انسان و رسیدن به سعادت و قرب الهی است می¬باشد. این کلمه به همراه مترادف¬های آن از جمله « آلاء، منَّ، بلاء، ید، حسنه، فضل، طول، ترفه » در قرآن کریم و لغت عرب به کار رفته است. با توجه به آیات قرآن کریم، همیشه بهره¬مندی یا سلب نعمت¬های الهی دلیل بر قرب و یا پستی و خواری جایگاه شخص نزد خداوند متعال نمی¬باشد و ممکن است کافران نیز به دلایلی از جمله سنت استدراج و یا پاداش برخی اعمال دنیایی آنها، از این نعمت¬های فراوان برخوردار شوند. نعمت های الهی در قرآن کریم به طور کلی به دو دسته نعمت های ظاهری و باطنی تقسیم می¬شود. از سوی دیگر در قرآن کریم رابطه بین اعمال انسان و برخورداری از نعمت یا زوال آن رابطه ای غیر قابل انکار است و بر اساس آن انسان با انجام اعمالی لیاقت و شایستگی بهره مندی از نعمت را از دست خواهد داد و برعکس با انجام اعمالی دیگر زمینه بهره مند شدن از نعمت را فراهم خواهد ساخت. از دیدگاه قرآن کریم عواملی همچون ایمان، تقوا، عمل صالح، دعا، شکر، توبه و استغفار، انفاق، اقامه کتب آسمانی، پذیرش ولایت ائمه، ازدواج، توکل، صبر و استقامت، احسان، سعی و تلاش در افزایش نعمت¬های الهی موثر است و از سوی دیگر عواملی مانند کفر، شرک، کفران نعمت، عدم انفاق، اعراض از یاد خدا، رباخواری، ترک امر به معروف و نهی از منکر، کم فروشی، تکذیب و مخالفت و قتل رهبران الهی، بی¬توجهی به فرمان الهی، پیروی از وسوسه شیطان، کبر، عدم اکرام یتیم و ظلم در سلب و زوال نعمت¬ها نقشی اساسی و غیر قابل انکار دارد.