تاثیر خشکسالی بر افت سطح آب های زیر زمینی دشت جیرفت از سال1390-1370

خشکسالی به ظاهر پدیده¬ای طبیعی است، اما آثار آن فقط به جنبه های طبیعی محدود نمی شود، بلکه ابعاد اقتصادی ، اجتماعی و زیست محیطی را به طور وسیع در بر می¬گیرد. در زمینه های مختلف، به طور مستقیم و غیر مستقیم اثرهای زیانبخش وارد می کند. مهمترین اثر مستقیم خشکسالی بر منابع آب است. با وقوع خشکسالی میزان برداشت از آب های زیرزمینی شدت می یابد، بنابراین علاوه بر کاهش ریزش¬های جوی وکاهش نفوذ آب به سفره های زیر زمینی، برداشت بی رویه در زمان خشکسالی نیز، افت آب های زیرزمینی را تشدید می کند. حوضه آبریز دشت جیرفت بخشی از حوضه غربی جازموریان است که بین طول های جغرافیایی 57 درجه 15 دقیقه و 58 درجه 17دقیقه شرقی و عرض های جغرافیایی 28 درجه 12 دقیقه و 29 درجه 13 دقیقه شمالی، درجنوب شرق ایران، در استان کرمان قرار گرفته است. وسعت دشت جیرفت 2247 کیلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دریا بین 550 تا 800 متر متغیر است. برای بررسی دوره های خشکسالی و تاثیر آن بر افت سطح آب های زیر زمینی دشت از آمار بارش و داده های چاه های پیزومتری طی سال های 1390-1370 استفاده شده است، ابتدا با تعیین دوره خشکسالی با استفاده از شاخص spi، رابطه آن با افت سطح آب های زیرزمینی دشت جیرفت مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید خشکسالی در دشت جیرفت از سال 1378 به تدریج و به صورت خزشی آغاز شده و در سال 1384 باپایان دوره به اوج خود رسیده است. مقدار spi یکساله درسال 1378 برابر 1/1- بوده که این مقدار در سال 1384 به 08/2- رسیده است که نشان دهنده خشکسالی بسیار شدید است که کاملاٌ با کاهش دبی منابع آبی و سطح تراز آب های زیر زمینی مطابقت می نماید. با بررسی های کمی چاه های پیزومتری، هیدروگراف واحد دشت طی سالهای 1390-1370 ترسیم شد که افت 2/18 متری را در طی این دوره نشان می دهد، بطور متوسط سطح آبخوان در هر سال 86/0 متر افت داشته است. جهت بررسی تاثیر گذاری خشکسالی بر افت آب های زیر زمینی از نرم افزار spss استفاده شده، نتایج همبستگی پیرسون و اسپیرمن نشان از همبستگی نسبتاً قوی بین خشکسالی و متغیر آب زیر زمینی داشته است، بطوریکه در سال 1372که میزان ارزش spi منفی بوده، میزان افت بیشتر و در سال 1371 و 1374 که شاخص spi تر سالی شدید را نشان می دهد میزان افت به شدت کاهش یافته است.