تحلیل نشانه-معناشناسی حکایات بایزید بسطامی بر اساس دفتر روشنایی

پایان نامه
چکیده

این پژوهش بر مبنای رویکرد نشانه- معناشناختی مکتب پاریس به تحلیل و بررسی کتاب دفتر روشنایی می پردازد که درباره احوال، آراء و رفتار بایزید بسطامی(234-161) عارف نامی قرن سوم است. در این روش از طریق بررسی نظام های گفتمانی شَوِشی، کنشی و الگوی روایی گرمس، موسس مکتب پاریس، فرایند تولید و دریافت معنا بررسی می شود. بنابراین بررسی نظام های گفتمانی شَوِشی و کنشی مطرح در متن کتاب به مخاطب در دریافت معنا یاری می رساند. در این راستا بدنه اصلی کتاب را به پنج زنجیره ی کلی تقسیم کردیم، سپس گزاره ها و حکایات مندرج در هر زنجیره را مشخص و با ذکر نمونه هایی به تحلیل روایی و نشانه معناشناسی آنها پرداختیم. بررسی های صورت گرفته ما را به این نتایج رساند که اولا نظام گفتمانی حاکم بر کل کتاب، نظام شناختی است. کتاب کلان روایتی است که راوی و کنشگر اصلی آن محمد بن علی سهلگی (گردآورنده کتاب) خود اذعان دارد، هدف وی در این کتاب ایجاد شناخت در مخاطب نسبت به بایزید است. سخنان و روایات سهلگی، تعاریف دیگر شخصیت ها از بایزید و داستان های مربوط به زندگی بایزید در راستای ایجاد شناخت در رابطه ی هم نشینی قرار می گیرند و در نهایت شناخت خواننده نسبت به بایزید را به اوج خود می رساند. بنابراین بایزید سوژه ی اصلی کتاب است که در جایگاه ابر قهرمان و اسطوره قرار می گیرد. علاوه بر این، هدف اصلی بایزید نیز ایجاد شناخت در مخاطب درونی و مخاطب تخیلی خود است. او با روش های مختلف تجویز، القا و اتیک درصدد ایجاد شناخت در دیگران و همراه کردن آن ها با خود است. نظام های گفتمانی القایی در داستان های مسلمان شدن همسایگان مجوسی، نظام های تجویزی در داستان های مربوط به مادر، وجود نقصان های هستی شناختی در حکایات هویت یابی، نقصان های عاطفی در حکایات توبه و نقصان های شناختی در حکایات گفتگو محور وجود دارد که در نهایت باعث ایجاد شناخت در خود بایزید، دیگر عوامل و مخاطبانی می شود که متن بایزید را می خواند. بنابراین علاوه بر نظام شناختی با توجه به عرفانی بودن متن کتاب، با نظام های عاطفی، القایی،تجویزی و گاهی اتیک با رویکرد زیبایی شناختی مواجه هستیم. .

منابع مشابه

سیمای بایزید بسطامی در کشف المحجوب

کشف المحجوب هجویری، قدیمی ترین کتاب موجود در موضوع تصوف و از ذخایر ارزشمند ادب فارسی و عرفان ایرانی است که متضمن مطالب مهمی در خصوص تصوف و متصوفه تا روزگار مولف می باشد. یکی از عرفای بزرگی که در ضمن مطالب گوناگون این کتاب به نوعی از اقوال و احوال و حکایات مربوط به آن سخن رفته، بایزید بسطامی است. بایزید که از نامداران و چهره های تابناک عرفان ایرانی ـ اسلامی محسوب می شود سخت مورد توجه هجویری بود...

متن کامل

بایزید بسطامی در شبه قاره ی هند

اندیشه‌های بایزید را نخستین بار هجویری، در قرن پنجم هجری در شبه قاره منتشر کرد. پس از آن سلسله‌های صوفیه ی هند مثل سهروردیه و چشتیه و نقشبندیه و شطاریه و قادریه هر یک به نوعی از اندیشه‌های بایزید تأثیر پذیرفتند و برخی از آن ها، بایزید را در سلسله ی سند خود جای دادند. مهمترین مسأله ی صوفیان شبه قاره در قبال بایزید، شطحیات او بود. هجویری نخستین کسی است که به تفسیر و تبیین شطحیات بایزید در شبه قار...

متن کامل

مؤلفه‌های زندگی معنادار از دیدگاه بایزید بسطامی

پرسش از معنای زندگی و تلاش برای پاسخ‌گویی به آن، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های فکری آدمی از گذشته‌های دور تاکنون است؛ متفکران و اندیشمندان در مکتب‌ها و حوزه‌های مختلف به بررسی چیستی این پرسش و راه‌های رسیدن به آن پرداخته‌اند. عرفان اسلامی ـ ایرانی یکی از حوزه‌هایی است که به‌صورت ویژه به زندگی، هدف و راه‌های رسیدن به آن توجه داشته است؛ البته در حوزه‌های دیگر، به این موضوع کمتر توجه شده است؛ اما با ت...

متن کامل

جلو‌ه‌های سوررئالیسم در میراث عرفانی بایزید بسطامی و ابوالحسن خرقانی

چکیده: با مطالعۀ مبانی و زمینه‌های پیدایش مکاتب ادبی غرب و ادبیات مشرق‌زمین قرابت‌هایی میان این دو یافت می‌شود که نشان می‌دهد بسیاری از این مکتب‌ها قرن‌ها پیش از پیدایش رسمی خود در اروپا، نمودهایی در ادب فارسی داشته‌اند. مکتب سوررئالیسم که تشابهات بسیاری میان مؤلفه‌های آن و خط فکری و زبان عارفان ایرانی همچون بایزید بسطامی، شیخ‌ابوالحسن خرقانی، عین‌القضات همدانی، روزبهان بقلی، بهاءولد، مولانا جل...

متن کامل

طراحی مجموعه یادمانی بایزید بسطامی

شهر بسطام نگینی در ایالت کومش؛ که با دارا بودن سبقه غنی تاریخی و عرفانی به یکی از قطبهای گردشگری کشور تبدیل شده است. این شهر هرساله بخاطر وجود فضاهای فاخر معماری(مجموعه تاریخی بسطام، دیوار ارک و ...) و همچنین مزار بایزید بسطامی عارف بزرگ قرن 2و3 ه.ق، پذیرای خیل عظیمی از گردشگران داخلی و خارجی میباشد. اما هم اکنون علی رغم وجود تمام این قابلیتها، یک گسست و فاصله(گپ) زمانی و مکانی در بین این بافت ...

15 صفحه اول

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

دانشگاه الزهراء علیها السلام - دانشکده ادبیات، زبانهای خارجی و تاریخ

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023