فانتزی در اسکندرنامه نظامی، پژوهشی در چیستی فانتزی و تحلیل عناصر فانتاستیک منظومه ی اسکندرنامه

فانتزی تخیلی ترین گونه داستانی است که در پی ساختن دنیایی متفاوت با دنیای واقعیت است، دنیای سراسر شگفتی، حیرت و فرح بخشی که قوانین و چارچوب های جاری روزمره را در هم می شکند تا از این طریق انسان را به آرامش برساند. در ایران فانتزی نوین عمری کوتاه تر از دو دهه دارد، اما شکل کهن و کلاسیک آن در فرهنگ ایران سابقه ای طولانی دارد، نظامی گنجوی یکی از بزرگ ترین و خیال پرداز ترین شاعران داستان سرای ایران است که پنج منظومه گرانبها به نام پنج گنج به یادگار گذاشته است. در این میان اسکندر نامه آمیخته ای از تاریخ، حماسه، اسطوره و افسانه است که تصاویر فانتاستیک پر شماری از فانتزی بومی ایرانی به دست می دهد. در این رساله پس از مروری بر تخیل، تعریف فانتزی و چیستی آن، به بررسی تاریخچه و تکامل فانتزی پرداخته ایم، سپس با مطالعه ی داستان های اسکندرنامه به کشف و دسته بندی داستان هایی برخوردار از عنصر فانتزی مبادرت کرده ایم. و در پایان نیز یافته های نهایی این پژوهش را خلاصه و جمع بندی کرده ایم. یافته های نهایی این پژوهش بدین قرار است: در اسکندرنامه فانتزی های حماسی یا قهرمانی، فانتزی آرمانی، فانتزی تاریخی- اسطوره ای، گوتیک فانتزی، فانتزی علمی- تخیلی و فانتزی سفر قابل ذکر هستند. رویا، فال بینی، پیشگویی و غیب گویی از دیگر عناصر فانتاستیک اسکندرنامه است. ابزار مابعدالطبیعی، اشیاء جادویی وطلسم ها نیز در اسکندرنامه به عنوان عناصر فانتاستیک جایگاهی ویژه دارند. اما زیباترین فانتزی، فانتزی آرمان شهری است که نظامی با زیبایی تمام آن را به تصویر کشیده است.