افزایش همگروهی فریزیا با استفاده از روش ریزافزایی

فریزیا گیاهی زینتی و سوخوار است که به علت بوی خوش، عمر گلجایی طولانی و دامنه وسیع رنگ گل، امروزه به یکی از گل های بریدنی قابل توجه در سطح دنیا تبدیل شده است. روش های سنتی افزایش این گیاه (بذر و پداژه) دارای کاستی های فراوانی هستند و بنابراین می توانند با روش های نوین کشت بافت، جایگزین شوند. در این راستا، پژوهشی با هدف تعیین بهترین نسبت و غلظت تنظیم کننده های رشد گیاهی برای روش های گوناگون ریزافزایی freesia × hybrida bailey ‘argenta’ در قالب 4 آزمایش فاکتوریل جداگانه در آزمایشگاه کشت بافت های گیاهی بخش علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز انجام گرفت. در آزمایش اول، نتایج نشان داد که بالاترین میانگین شمار پداژک (67/6) با تیمار 60 گرم در لیتر سوکروز، 6 میلی گرم در لیتر naa و 1 میلی گرم در لیتر bap و به صورت مستقیم، از ریزنمونه های نوچه (پداژک های نو پدید روی پداژه مادری پس از تیمار سرمایی) به دست آمد که تفاوت معنی داری را با تیمارهای دیگر از خود نشان داد. پس از زیرکشت این پداژک های تازه تشکیل شده، بالاترین میانگین قطر پداژک (67/13 میلی متر) روی محیط حاوی 60 گرم در لیتر سوکروز، 2 میلی گرم در لیتر naa و 5/0 تا 1 میلی گرم در لیتر kin به دست آمد که تفاوت معنی داری با شاهد داشت. در آزمایش دوم، کاربرد kin توانست اثر bap بر پرآوری شاخساره از ریزنمونه های نوچه را تقویت نماید و بالاترین میانگین شمار شاخساره به میزان 67/5 شاخساره با تیمار 4 میلی گرم در لیتر bap و 2 میلی گرم در لیتر kin روی نوچه های دست نخورده و کامل به دست آمد. با این وجود، طول شاخساره ها در بسیاری از تیمارها تفاوت معنی داری از خود نشان نداد. در مرحله بعد، بالاترین میانگین شمار پداژک (67/3) در بن شاخساره ها و روی محیط کشت حاوی 3 میلی گرم در لیتر bap و 5/0 میلی گرم در لیتر naa به دست آمد که تفاوت معنی داری را با غلظت 1 میلی گرم در لیتر naa نشان نداد. در آزمایش سوم، نتایج پینه زایی نشان داد که بالاترین درصد پینه زایی (100%)، بالاترین میزان رشد پینه (15 میلی متر) و بالاترین کیفیت پینه ها، در تیمار 4 میلی گرم در لیتر naa به همراه 2 میلی گرم در لیتر bap و برای ریزنمونه های نوچه به دست آمد که از نظر آماری تفاوت معنی داری را با غلظت های کمتر، نشان داد. بیشینه شمار پداژک باززایی شده از پینه با میانگین 2 عدد، پس از افزایش غلظت bap به 5/3 تا 4 میلی گرم در لیتر به دست آمد و بین بسیاری از تیمارها از نظر آماری اختلاف معنی داری مشاهده نشد. در آزمایش چهارم، پس از بررسی رویان زایی بدنی غیرمستقیم، مشخص شد که 15 گرم در لیتر مالتوز توانست بالاترین میانگین درصد پینه رویان زا را با مقدار عددی 90/88% روی محیط کشت حاوی 2 میلی گرم در لیتر bap و 1 میلی گرم در لیتر naa، تولید نماید. در پایان، پس از بررسی ریشه زایی پداژک های تولید شده از هر آزمایش، نتایج نشان داد که بالاترین درصد ریشه زایی (80/77%)، شمار (33/8) و طول ریشه (13/2 سانتی متر) به طور معنی داری نسبت به تیمار شاهد، برای پداژک هایی به دست آمد که روی محیط کشت تکمیل شده با 1 میلی گرم در لیتر iba کشت شده بودند.