طراحی مدل ریاضی استوار زنجیره تأمین

در سال های اخیر بحث زنجیره تأمین و برنامه ریزی در آن به موضوعی مهم و جذاب تبدیل شده است. از طرفی محیط پرتلاطم امروزی بر عدم اطمینان و ابهام حاکم بر برنامه ریزی و تصمیم گیری ها افزوده است. سطح بالای عدم اطمینان و ابهام در زنجیره تأمین توانایی آن را در تصمیم گیری برای آینده با مشکل مواجه می کند. با توجه به این مهم، در راستای مدیریت بهتر عدم اطمینان و ابهام، نیاز به روش های برنامه ریزی استوار و قابل اتکا است. بدین منظور در این تحقیق، روش ابداعی استوار- فازی برای مسأله این تحقیق ارائه می گردد. مسأله اصلی این تحقیق برنامه ریزی تأمین- تولید- توزیع در سطح تاکتیکی و در زنجیره تأمین ایران خودرو برای دو محصول مهم (پژو 405 و پارس) است. در حقیقت در این برنامه ریزی، میزان تولید بهینه هر محصول در هر کارخانه و میزان تأمین قطعات مورد نیاز هر کارخانه از هر تأمین کننده تعیین می گردد. علاوه بر این از خروجی های مهم این برنامه ریزی، توزیع بهینه محصول ها از کارخانه ها به مراکز تقاضا است. نوع برنامه ریزی این تحقیق، برنامه ریزی ریاضی خطی چند هدفه (آرمانی) در فضای عدم اطمینان و ابهام است. در هر یک از بخش های تأمین، تولید و توزیع در زنجیره تأمین این تحقیق پنج منبع عدم اطمینان (پارامتر نامطمئن) شناسایی شدند. این پنج منبع عبارتند از: هزینه حمل و نقل قطعات، ظرفیت تأمین کنندگان، کیفیت محصولات تولیدی، هزینه حمل و نقل محصولات تا مراکز تقاضا و تقاضای محصولات. با لحاظ عدم آگاهی از توزیع دقیق این پارامترها آنها در قالب عدد تصادفی نوسان کننده در بازه ای متقارن لحاظ شدند. در مبانی نظری، بخشی از مدل های احتمالی موجود که دارای پارامترهای نامطمئن بازه ای هستند را می توان مدل های ریاضی استوار نامید. به طور کلی هر بازه یا هر پارامتر در شکل بازه ای با دو ویژگی مهم یعنی عدد وسط بازه و طول (نیم طول) بازه قابل تعیین است. نوآوری این تحقیق آن است که در دنیای واقعی به هر دلیل تعیین دقیق طول (نیم طول) برخی از پارامترهای بازه ای (چون ظرفیت تأمین کنندگان) برای تصمیم گیرنده ممکن نیست و به عبارتی وی در این خصوص با ابهاماتی مواجه است. در این تحقیق به منظور رفع این مشکل طول (نیم طول) بازه هایی از این نوع به صورت یک عدد فازی لحاظ و بر این اساس مدل ابداعی استوار- فازی ارائه می گردد. این مدل نسبت به مدل پایه آن در بهینه سازی استوار (مدل برتسیمس و سیم) دارای قابلیت انعطاف پذیری بالایی است. در این تحقیق عملکرد مدل ابداعی استوار- فازی توسط داده های واقعی زنجیره تأمین ایران خودرو مورد آزمون قرار گرفت. بررسی بیشتر کیفیت عملکرد مدل استوار- فازی به دو طریق صورت می پذیرد: حل مدل به ازای سطوح حفاظت مختلف در حالت های خاص (خوشبینانه و بدبینانه) و شبیه سازی نتایج. نتایج این بررسی نشان از تأیید صحت عملکرد مدل و انعطاف پذیری آن در توازن بین ریسک و هزینه دارد.