بررسی اثرسطوح کودازته و قارچ trichrdrma harzianum بر واکنش مقاومت دو رقم گندم به زنگ قهوه ای در شرایط گلخانه

زنگ قهوه¬ای به لحاظ وسعت پراکندگی و میزان خسارت در دنیا مهم¬ترین بیماری گندم می¬باشد. در کشور ایران این بیماری از نظر اهمیت پس از بیماری زنگ زرد قرار دارد. با توجه به زیان¬های فراوان سموم شیمیایی مورد استفاده در کشاورزی از جمله زراعت گندم، انجام تحقیقات در زمینه روش¬های مبارزه بیولوژیک با بیماری¬های مهم برگی گندم از جمله زنگ قهوه¬ای، امری ضروری است. در این تحقیق بررسی تاثیر قارچ آنتاگونیست trichoderma harzianum با نسبت¬های مختلف کود ازته (اوره) بر واکنش مقاومت ارقام گندم بولانی (حساس) و کویر (نیمه حساس)، بر روی بیماری زنگ قهوه¬ای گندم در شرایط گلخانه در مرکز تحقیقات کشاورزی خوزستان، ایستگاه اهواز صورت پذیرفت. این تحقیق به صورت یک آزمایش فاکتوریل ( با سه فاکتور) در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار انجام شد. کشت جدایه تریکودرما و عصاره گیری از آنها در محیط کشت داوت(davet) که محیط اختصاصی جداسازی تریکودرما می باشد صورت گرفت . برای آزمایش اثر غلظت متابولیت¬های تریکودرما مقدار 200 گرم بذر گندم در اتانول 70% به مدت چهار دقیقه ضد عفونی سطحی شده و سپس با آب مقطر سترون شسته شدند. بذر گندم ضد عفونی شده مورد آزمایش به طور جداگانه به مدت 4-3 ساعت در محیط کشت مایع صاف شده t. harzianum با غلظت های 105 ، 106 و 107 اسپور در میلی¬لیتر قرار گرفت. به منظور چسبندگی بهتر اسپور¬ها به بذرها از کربوکسی متیل سلولز استفاده شد. . بر اساس میزان متوسط نیاز کودی گیاه گندم به کود¬های ازته از جمله کود اوره در شرایط خوزستان به ازای هر هکتار کشت گندم به طور متوسط میزان 350 کیلوگرم کود اوره در نظر گرفته شد با توجه به عمق فعالیت ریشه گندم که حدود 25 سانتی¬متر است و وزن یک هکتار خاک زراعی با عمق 30 سانتی متر و وزن مخصوص ظاهری 4/1 گرم بر سانتی متر مکعب برابر با بیش از چهـار میلیون کیلوگرم محاسبه شد وبا توجه به گنجایش گلدان¬های کشت که حدود یک کیلوگرم بود نیاز هرگلدان یک گرم کود اوره محاسبه شد که برابر با متوسط مزرعه ای آن می باشد و جهت آزمایش چهار سطح کود ازته(میزان مصرف توصیه شده، 50% کاهش ، 25% و 50% افزایش) که عبارتند از 5/. ، 1، 25/1 و5/1 گرم به ازای هر گلدان در نظر گرفته شد و همزمان با کاشت به گلدان ها اضافه گردید. مرحله آلوده¬سازی با اسپور زنگ قهوه¬ای در مرحله 12 در مقیاس زادوکس در گیاهچه¬های ده روزه گندم که از سبزینگی کافی برخوردار شدند انجام گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد ارقام بولانی و کویر تیمار شده باغلظت¬های مختلف کود ازت و قارچ تریکودرما در واکنش به زنگ قهوه¬ای گندم تفاوت معنی¬داری(01/0p<) داشتند. به طوری که در این آزمایش مشخص شد با توجه به میانگین بیماری در تیمارهای متاثر از کود ازته و قارچ تریکودرما در رقم بولانی، کاهش 17/18 درصدی و در رقم کویر کاهش 59/25 درصدی بیماری نسبت به شاهد رانشان داد. در مورد کود ازته مشخص شد که افزایش کود ازته تا یک نسبت خاص باعث کاهش بیماری می¬گردد و از آن نسبت هر اندازه افزایش کود ازته داشته باشیم بیماری نیز افزایش می¬یابد.