بررسی اثر متقابل نماتد زخم ریشه pratylenchoides ritteri و دو جدایه از قارچ fusarium pseudograminearum روی گندم رقم مرودشت در شرایط گلخانه

نماتدهای مولد زخم ریشه pratylenchoidesspp.))هر ساله موجب کاهش عملکرد گندم در جهان می شوند. از طرفی برخی از گونه های فوزاریم نیز به ریشه و طوقه گندم خسارت وارد می کنند. وجود توأم نماتد و قارچ می تواند اثر خسارت¬زای متفاوتی نسبت به وجود هر یک از آن¬ها به تنهایی داشته باشد. این تحقیق به منظور بررسی وضعیت اثر متقابل نماتد(p. ritteri) با دو جدایه پر آزار و کم آزار قارچ fusarium pseudograminearum روی گندم رقم مرودشت در استان کرمانشاه انجام شد.طی سال¬های 1391 و 1392 مجموعاً 70 نمونه¬¬ی خاک و ریشه¬ از مزارع گندم مناطق مختلفاستان جمع¬آوری و مورد بررسی قرار گرفت. نماتدهای استخراج شده از نمونه های مذکور در حد جنس شناسائیو سپس جمعیت گونه غالب یعنی p. ritteriدر خاک و ریشه تعیین شد. گونه مذکور پس از ضدعفونی سطحی،روی دیسک¬های هویج تکثیر شد. هم¬چنین 8 جدایه یفوزاریوم از مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه تهیه گردید که پس از انجام آزمون تعیین بیماری زائی در گلخانه،دو جدایه پر آزار و کم آزار f. pseudograminearumانتخاب گردید. در این آزمایش بذور ضدعفونی شده گندم رقم مرودشت در مخلوط خاک و ماسه پاستوریزهو در شرایط گلخانه کشت شدند. آزمایش بر اساس طرح کاملاً تصادفی با 11 تیمار و 10 تکرار اجرا شد. تیمارها عبارت بودن از: شاهد یک (دارای مایه تلقیح سترون)، شاهد دو (بدون مایه تلقیح)، مایه زنی جدایه کم آزار به تنهائی، جدایه پر آزار به تنهائی، نماتد به تنهائی، نماتد + جدایه کم آزار، نماتد+جدایه پر آزار، نماتد سه هفته قبل از مایه زنی جدایه کم آزار، نماتد سه هفته قبل از مایه زنی جدایه پر آزار، جدایه کم آزار سه هفته قبل از مایه زنی نماتد، جدایه پرآزار سه هفته قبل از مایه زنی نماتد. شصت و چهار روز پس از مایه زنی، گندم¬ها از خاک خارج و شاخص¬های شدت نکروز ریشه و طوقه، ارتفاع و وزن تر و خشک شاخساره، طول و وزن تر و خشک ریشه و طول خوشه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که هشت جنس نماتد انگل گیاهی در مزارع گندم استان وجود دارد.جمعیت نماتد p. ritteriدر هر گرم ریشه و خاک به ترتیب تا 142 و 6/18 عدد بود. تمامی تیمار ها تاثیر کاهشی معنی¬داری نسبت به دو تیمار شاهد بر شاخص هایاندازه گیری شده داشتند. ترکیب این بیمارگرها نسبت به هر کدام از آن¬ها به تنهایی،تاثیر کاهشی بیشتری بر شاخص¬های اندازه گیری شده داشت.در مجموع تیمارهای تلقیح همزمان نماتد و جدایه پر آزار، جدایه پر آزار سه هفته قبل از مایه زنی نماتد و جدایه پر آزار به تنهائی موجب بیشترین خسارت به گندم رقم مرودشت شد. اختلاف تیمارها با شاهدها از نظر آماری در سطح 1 درصد معنی دار بود.