اتیولوژی عوامل قارچی پژمردگی و پوسیدگی ریشه نخود در استان کرمانشاه

استان کرمانشاه یکی از مهم ترین مناطق کشت نخود در کشور می باشد. هرچند، بیماری برق زدگی به عنوان مهم ترین بیماری این محصول در کشور به حساب می آید، اما وقوع این بیماری در مزارع نامنظم است، حال آن که، بیماری های مخرب پژمردگی و پوسیدگی ریشه نخود به طور معمول، همه ساله و در تمامی مزارع نخود بروز می یابد، تا کنون عوامل مختلف قارچی از جمله گونه های مختلفfusariumبهخصوصfusarium oxysporum وfusarium solani، rhizoctonia solani، macrophomina phaseolina، pythium ultimum، phytophthora drechsleri و phoma medicaginisبه عنوان عوامل بوته میری و پژمردگی نخود معرفی شده اند، با این حال، همچنان ابهامات زیادی در مورد جایگاه تاکسونومیکی و بیماریزایی برخی از این گونه های قارچی وجود دارد. از این رو، مطالعه ی حاضر با هدف شناسایی گونه های قارچی مسبب پژمردگی، زردی و پوسیدگی ریشه در استان کرمانشاه، شناسایی گونه ی غالب و تعیین میزان شیوع بیماری در مناطق مختلف استان به اجرا در آمد. به این منظور، طی فصل زراعی 91، از اردیبهشت تا خردادماه، 130 مزرعه نخود در مناطق مختلف کشت محصول در استان کرمانشاه مورد بازدید قرار گرفته و از هر مزرعه، حداقل 10 نمونه ی مشکوک به بیماری به منظور جداسازی بیمارگر مورد استفاده قرار گرفت. جدایه های قارچی به دست آمده مورد بررسی قرار گرفته و بر اساس خصوصیات ماکروسکوپی و میکروسکوپیهشت گونه ی قارچی شاملfusarium oxysporoum، f. solani،f. proliferatum، f. equiseti،f. verticillioides،f. culmorum،macrophomina phaseolinaوrhizoctonia solaniشناسایی گردید. با توجه به فراوانی جدایه های قارچی جداسازی شده متعلق به گونه هایf. oxysporumوf. solaniاز بین جدایه های متعدد با ویژگی های ریخت شناختی مشابه، فقط یک جدایه از هر مزرعه انتخاب شده و جهت مطالعات بیشتر مورد استفاده قرار گرفت. جدایه های منتخبf. oxysporumوf. solaniو کلیه جدایه های سایر گونه های قارچی، در آزمون بیماریزایی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج آزمون بیماریزایی نشان داد که به استثنایگونه ها یf. verticillioidesوf. culmorumسایر گونه ها بیماریزا شناخته شدند. همچنین ارزیابی شدت بیماری نشان داد که جدایه هایf. oxysporumوf. solaniاز شدت بیماریزایی بیشتری برخوردار بوده و عوامل اصلی زردی و پژمردگی و پوسیدگی ریشه نخود محسوب می شوند.