خراسان از دیدگاه سیاحان اروپایی در دوره قاجار

سفر و سفرنامه نویسی همواره مورد علاقه مردم بوده که توجه پادشاهان به امر سفر و سفرنامه نویسی، باعث تقویت سفرنامه نویسی شده است. در نیمه اول دوره قاجار سفرنامه نویسی با رکودی چشمگیر همراه بود ولیکن در نیمه دوم این دوره و به خصوص در دوره ناصرالدین شاه قاجار سفرنامه نویسی رشد بیشتری یافت. سرزمین ایران به خصوص خراسان از دیرباز مورد توجه کشورهای غربی بوده است. دلایل توجه اروپاییان به ایران و بخصوص خراسان بخاطر موقعیت جغرافیایی و استراتژیک این سرزمین و از دلایل عمده سفر سیاحان به خراسان علاقه و کنجکاوی و کشفیات علمی بوده است و لیکن در قرون بعدی علاوه بر این مسایل، سیاست و تجارت و منافع مادی هم مدنظر آنان بوده است. از دیگر دلایل می توان به رقابت بین کشورهای اروپایی اشاره کرد از آنجایی که بین دولت های اروپایی به خاطر حفظ هندوستان و دستیابی به هرات و خلیج فارس رقابت وجود داشت و راه دستیابی به این سرزمین ها از طریق ایران ممکن بود، این امر باعث گردید که ایران و به خصوص خراسان مورد توجه کشورهای اروپایی قرار گیرد. علاوه بر این دلایل، موقعیت مذهبی ،فرهنگی و اجتماعی و نظامی خراسان از دیگر دلایل توجه سیاحان اروپایی به این سرزمین بوده است. که از مهم‎ترین دلایل مذهبی می‎توان به وجود مرقد مطهر حضرت رضا(ع) و دیگر بقاع متبرکه از قبیل خواجه اباصلت و خواجه مراد در مشهد پایتخت خراسان و دیگر بقاع تاریخی و متبرکه در سایر شهرهای خراسان اشاره کرد. تنوع و گوناگونی نژادها، آداب و رسوم، اعیاد، عزاداری‎ها، کاروانسرها و دروازه‎ها، شیوه ها و تاکتیک‎های نظامی و انواع سلاح‎ها از دیگر دلایل اهمیت خراسان از دیدگاه سیاحان اروپایی بوده است.