بررسی آثار نامتقارن نوسانات قیمت نفت بر ترکیب مخارج دولت در ایران

چکیده یکی از موضوعات مهم مورد توجه اقتصاددانان در دهه¬های اخیر، نفت و مسائل مربوط به آن بوده است. نفت یکی از کالاهای کلیدی و استراتژیک در دنیاست و نقش اساسی در تنظیم روابط سیاسی و اقتصادی کشورها دارد. وابستگی ساختار اقتصادی کشور های صادرکننده نفت به درآمدهای نفتی، موجب تأثیر پذیری از شرایط رکود و رونق حاکم بر اقتصاد جهانی می شود. بخش نفت در بیشتر کشورهای صادرکننده دولتی بوده و درآمدهای نفتی متعلق به دولت است. دولت به عنوان دریافت کننده درآمدهای نفتی، از طریق بودجه های جاری و عمرانی این درآمدها را به بخش های مختلف اقتصادی هدایت می کند. این مطالعه به بررسی آثار نامتقارن نوسانات قیمت نفت بر مخارج دولت ایران می پردازد، برای این منظور از متغیرهای قیمت نفت، مخارج کل دولت، مخارج جاری و عمرانی دولت، مخارج سرانه کل، مخارج جاری و عمرانی سرانه، نسبت مخارج کل دولت به تولید ناخالص داخلی، نسبت مخارج جاری و عمرانی به تولید ناخالص داخلی و انحراف نرخ ارز واقعی طی دوره زمانی 1390- 1344 در چارچوب یک الگوی خود بازگشت برداری استفاده شده است. بررسی آثار نامتقارن نوسانات قیمت نفت بر مخارج دولت با استفاده از تعاریف مورک (1989) و همیلتون (1996) نشان دهنده این است که نوسانات قیمت نفت آثار نامتقارن بر مخارج دولت دارد. بر اساس هر دو تعریف، افزایش قیمت نفت نسبت به کاهش قیمت نفت اثر بیشتری بر مخارج دولت می گذارد. اما کاهش قیمت نفت اثر پایدارتری نسبت به افزایش قیمت نفت بر مخارج دولت دارد. همچین تغییر در افزایش و کاهش قیمت نفت تأثیر بیشتری بر مخارج عمرانی نسبت به مخارج جاری را دارد ، که این موضوع چسبندگی مخارج جاری را تأیید می کند. واژه¬های کلیدی: نوسانات قیمت نفت، مخارج کل دولت، مخارج جاری و عمرانی، الگوی خودبازگشت برداری