مدل سازی درختی در تعیین ارتباط بین سبک زندگی و میزان بروز و بقای بیماران دارای سرطان دستگاه گوارش استان گلستان

در این رساله، بررسی رابطه بین عوامل موثر بر ابتلاء به انواع سرطان¬های دستگاه گوارش (مری، معده و کولورکتال) و بقای این بیماران در استان گلستان مد نظر بوده است. با توجه به تعداد و تنوع زیاد متغیرهای مورد مطالعه و لذا عدم امکان بررسی دقیق مفروضات و شرایط استفاده از مدل¬های رایج رگرسیونی، از مدل طبقه بندی درختی برای تعیین عوامل موثر بر ابتلاء به سرطان و نیز از مدل بقای درختی برای تعیین عوامل موثر بر بقای بیماران استفاده شده است. برای دستیابی به مدل مناسب، انواع مدل¬های درختی و الگوریتم¬های مربوطه مورد مطالعه قرار گرفت. سرانجام، با بررسی چندین الگوریتم، از الگوریتم طبقه¬بندی و درخت رگرسیون (crt: classification & regression tree)برای تعیین عوامل موثر بر ابتلاء به سرطان¬ استفاده شد. همچنین از ضابطه جینی برای انتخاب بهترین افراز روی هر گره و از مساحت زیر منحنی مشخصه گیرنده (roc curve: reciver operating characteristiccurve) برای تعیین میزان صحت مدل طبقه بندی درختی و از اندازه اختلاف (spe: measure of separation) برای تعیین توانایی پیش بینی مدل بقای درختی استفاده شد. نتایج مدل¬بندی درختی نشان داد که آداب و فرهنگ تغذیه ای، بهداشت فردی و تحرک (از مجموعه عوامل مربوط به سبک زندگی)، آلودگی آب، مواجهه با سی تی اسکن و اشعه ایکس رنگی (از عوامل محیطی- اجتماعی)، سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان (از عوامل وراثتی) و سن و جنس (از عوامل دموگرافیک) می توانند در ابتلا به سرطان های دستگاه گوارش موثر باشند. افزون بر این،جنس مذکر، سن بالا، کاهش وزن، کاهش روحیه بیمار و روش درمانی به عنوان عوامل موثر بر میزان بقای بیماران شناسایی شدند. این پژوهش بر اساس اطلاعات مربوط به بیماران مبتلا به سرطان های دستگاه گوارش طی سال 1388 استان گلستان(شامل 14 شهرستان، 25 شهر، 27 بخش و 60 دهستان) می باشد که با سرشماری به دست آمده اند و به ازای هر بیمار دو شاهد همسان سازی شده از نظر جنس، سن، قومیت و محل زندگی انتخاب شدند. با وجود این، مدل ها، روش ها و الگوریتم های معرفی شده در این پژوهشکلی است و می تواند برای بررسی این بیماری ها در مناطق دیگر نیز استفاده شوند. گفتنی است که امکان استفاده از مدل های درختی در وضعیت هایی که شرایط استفاده از مدل های کلاسیک مهیا نیست و نیز تفسیر آسان تر نتایج حاصل از آن، دو مزیت اساسی مدل های درختی است که می تواند مورد توجه و استفاده پژوهش گران حوزه های بهداشت، پزشکی و پیراپزشکی قرار گیرد.