تحلیل و ارزیابی برنامه درسی حرفه آموزی دانش آموزان دارای کم توانی ذهنی و طراحی آن مبتنی بر الگوی برنامه تربیتی انفرادی

آموزش و پرورش استثنائی / ویژه، نشانه گسترش توجه به تفاوت¬های فردی است، چرا که به لحاظ ویژگی انسان و تفاوت¬های فردی باید هر فردی به فراخور توان ذهنی و جسمی، نیازها، استعدادها و علایق خود از آموزش و پرورش خاصی بهره گیرد. در این میان، برنامه درسی به عنوان یکی از زیر نظام های اصلی نظام تربیت رسمی و عمومی در جهت پشتیبانی از جریان تربیت، انجام رسالت و کمک به تحقق اهداف و کارکردهای این نظام در زیر نظام آموزش و پرورش استثنایی جایگاه خاصی دارد. هدف این رساله در بخش اول، تجزیه و تحلیل برنامه قصد شده حرفه¬ای دانش¬آموزان کم توان ذهنی که از سال 1386 به طور آزمایشی پس از تصویب دوره متوسّطه حرفه¬ای اجرا شد، بر اساس چهار مولفه اهداف، محتوا، روش¬های یاددهی- یادگیری و ارزشیابی، بود و در بخش دوم سعی گردید بر اساس اقتضائات نظری، عملی و تجربی به دست آمده از بخش اول رساله و بررسی پیشینه، الگوی برنامه درسی قصد شده این دوره مبتنی بر برنامه تربیتی فردی شده و اقتضائات آن در چهار مولفه، تبیین و طراحی شود و در نهایت الگوی مفهومی خلق شده، توسط متخصصان امر، اعتبارسنجی شد. لذا با استفاده از رویکرد کیفی و با استفاده از برگزاری جلسات گروه¬های کانونی با معلمان، مصاحبه نیمه ساختار یافته با کارشناسان و تحلیل کیفی اسناد بالادستی نظام آموزش و پرورش استثنایی و عادی و یافته¬های طرح ارزشیابی ملی دوره متوسطه حرفه¬ای به سوالات رساله پاسخ داده شد. به طور کلی، یافته¬ها در بخش اول نشان داد رویکرد اصلی حاکم بر برنامه فعلی در مولفه¬های چهارگانه، رویکرد دیسیپلینی با جهت¬گیری شغلی و تحصیلی است و در بخش دوم، مدلی مفهومی طراحی شد که نقطه عزیمت آن در هر مولفه برنامه، دانش¬آموز کم¬توان ذهنی بوده بدون این که بافت کلی برنامه درسی مورد غفلت قرار گیرد.