بررسی صوت شناختی واک داری در همخوان های سایشی زبان فارسی

آواشناسی آکوستیک به شاخه ای از آواشناسی اطلاق می گردد که به ویژگی های فیزیکی موج های صوتی از دهان تا گوش می پردازد. زبان فارسی معیار دارای 23 همخوان و 6 واکه است. 8 مورد از همخوان های زبان فارسی سایشی می باشند. این همخوان ها عبارت اند از سایشی های واک دار /z/،/v/،/?/ و سایشی های بیواک /h/،/x/،/?/،/?/،/?/ که مشخصه مشترک آن ها سایشی بودن است. در پژوهش حاضر به بررسی آکوستیکی واک داری سه سایشی واک دار /z/،/v/ و /?/ در زبان فارسی پرداخته شده است. در این راستا فرضیاتی مبنی بر این که آیا سایشی های مورد نظر در مواضع مختلف واک دار می باشند و یا خیر و این که در صورت واک دار بودن، میزان واک داری آن ها چقدر است، مطرح گردید. علاوه بر این میزان دیرش این همخوان های سایشی در مجاورت واکه ها و هم چنین همخوان های بیواک مورد بررسی قرار گرفت و میزان دیرش آن ها با جفت بیواک آن ها مقایسه گردید. در این مطالعه از 9 فرد که شامل 5 زن و 4 مرد بودند برای جمع آوری داده ها استفاده گردید. داده های مورد نظر در این پژوهش حاصل از تکرار یک جمله "منبع ..... است" بود که توسط افراد تولید شدند و در یک اتاقک ضد صدا در آزمایشگاه زبان شناسی دانشگاه اصفهان ضبط گردید و سپس تجزیه و تحلیل و هم چنین اندازه گیری متغیرهای صوت شناختی با استفاده از نرم افزار praat صورت پذیرفت. در پایان نیز نتایج به دست آمده توسط نرم افزار spss مورد بررسی آماری قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، فرضیات مطرح شده در این پژوهش همگی مورد پذیرش واقع شده و نشان می دهند که همخوان های سایشی واک دار در آغاز واژه، میان دو واکه و پایان واژه واک داری کامل ندارند. میزان واکداری همخوان های سایشی واکدار بدین صورت بود که در جایگاه میان دو واکه دارای بیشترین میزان واکداری و در جایگاه قبل از واکه دارای میزان واکداری کمتر و در جایگاه بعد از واکه دارای میزان کمترین درجه واکداری می باشند. هم چنین همخوان های سایشی مورد مطالعه در جایگاه های قبل و بعد از همخوان واک دار و بیواک واک داری کامل ندارند و حتی در بعضی از جایگاه ها واک داری خود را از دست داده و درصد واک داری آن ها به صفر می رسد و و تارهای صوتی برای مدت کوتاهی از ارتعاش باز می ایستند. علاوه بر این، با توجه به نتایج حاصل، میزان دیرش همخوان های سایشی بیواک از جفت واک دار آن بیشتر می باشد، البته در بعضی از جایگاه ها در مورد میزان دیرش این نتیجه صادق نبوده و نیاز به بررسی بیشتری در این زمینه می باشد.