تاثیر موقعیت ژئوپلیتیکی ترکیه بر روابط آن با ایالات متحده آمریکا(2001-2011).

ژئوپلیتیک یکی از مهم ترین عوامل موثر در سیاست خارجی هر کشوری می باشد که نقش عوامل جغرافیایی را در سیاست خارجی کشورها مورد ارزیابی قرار می دهد . با توجه به ماهیت هستی شناسی واقعگرایانه رویکرد ژئوپلیتیک ، دولت ها به عنوان بازیگران عقلانی در عرصه سیاست خارجی در صورت تطبیق عقلانیت سیاسی خود با واقعیت ژئوپلیتیکی می توانند اهداف خود را به شکل قابل توجهی در نظام بین الملل آنارشیک محقق سازند . کشور ترکیه به دلیل قرار گرفتن در یک محیط جغرافیایی و تمدنی مناسب از موقعیت ژئوپلیتیکی ایده آلی برخوردار است که می تواند بر تقویت نقش و جایگاه این کشور به عنوان یک قدرت منطقه ای تاثیر قابل توجهی داشته باشد . ژئوپلیتیک در کنار تاثیر پذیری از عوامل ثابت ، اساسا تحت تاثیر عوامل متغییری چون ، عوامل اقتصادی ، سیاسی ، نظامی و اجتماعی و دیپلماسی نیز می باشد و تغییر در هر کدام از این عناصر می تواند اثر مهمی را در تقویت و یا تضعیف وزن ژئوپلیتیک یک کشور داشته باشد . تحولات داخلی ترکیه به دنبال روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه موجب اصلاحات گسترده ای در زمینه های سیاسی ، اقتصادی ، نظامی و دیپلماسی شده است و این تحولات داخلی ، اهمیت و وزن ژئوپلیتیکی ترکیه را در منطقه ارتقاء داده است . علاوه بر تاثیر گذاری ژئوپلیتیک بر جهت گیری سیاست خارجی ، این رویکرد همچنین به عنوان عرصه رقابت بازیگران برای کسب قدرت و قلمروی نفوذ می تواند در شکل گیری ماهیت اتحادها و قطب بندی های سیاسی نیز تاثیرگذار باشد. بنابراین ، تداوم روابط و همکاری میان آمریکا و ترکیه را می توان در چارچوب رویکرد ژئوپلیتیک مورد مطالعه و بررسی قرار داد . از زمان پایان جنگ جهانی دوم تا کنون ، روابط آمریکا و ترکیه اساسا بر محور واقعیت های ژئوپلیتیکی شکل گرفته است و موقعیت منحصر به فرد ژئوپلیتیک ترکیه همواره مورد توجه رهبران آمریکا بوده است . به رغم برخی دیدگاهها در مورد کاهش اهمیت ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی ترکیه برای غرب ، تحولات ناشی از فروپاشی شوروی موجب تحول در ساختار ژئوپلیتیکی منطقه و خلاء قدرت شد که این امر منجر به تقویت نقش و موقعیت ژئوپلیتیک ترکیه شد . خصوصا ، با آغاز تحولات در دهه اول قرن حاضر به دنبال حادثه تروریستی یازده سپتامبر ، شاهد هستیم که استراتژی آمریکا مبنی بر تغییرات دموکراتیک و ارزشی در مناطق پیرامون ترکیه و لزوم گسترش اصلاحات سیاسی و اقتصادی و اجتماعی بار دیگر ترکیه را به عنوان مهم ترین متحد آمریکا قرار داده است. اگر در دوران نظام دو قطبی ، ژئوپلیتیک ترکیه به عنوان محور همکاری آمریکا و ترکیه برای مقابله با نفوذ شوروی بود ، ولی اکنون ژئوپلیتیک ترکیه محور همکاری لین دو کشور ابعاد مختلفی از همکاری را در مناطق مختلف را در بر می گیرد به قدرت رسیدن اسلامگرایان ترکیه و تطبیق اصول لیبرال دموکراسی با اسلام در ترکیه ، ایده ترکیه به عنوان مدل دموکراسی را برای دولتمردان آمریکایی در منطقه خاورمیانه را تقویت نمود که همین عامل بیش از پیش موجب افزایش اهمیت موقعیت ژئوپلیتیکی ترکیه برا آمریکا شده است . شاهد این ادعا را می توان در سفر اوباما به ترکیه دانست که این سفر نشان از اهمیت ترکیه برای آمریکا بود . اوباما در این سفر از مدل جدیدی تحت عنوان مدل مشارکت برای توصیف روابط دو کشور استفاده کرد که این مدل خود به معنای تدوام روابط بر اساس اصل احترام متقابل می باشد . در نتیجه ، اگر چه ممکن است اختلافاتی میان آمریکا و ترکیه به وجود آید ولی این اختلافت تحت الشاع واقعیت های ژئوپلیتیکی قرار خواهند گرفت که تاثیر چندانی بر پایه های روابط دو کشور نحواهند داشت .