جایگاه حمل و نقل در توسعه استان بوشهر

همواره بصورت نظری حمل و نقل بعنوان یکی از مهمترین زیرساخت های توسعه تلقی شده است . راه نیز بعنوان یکی از مهمترین بخش های حمل و نقل کشور تاثیر بسیاری در توسعه یک منطقه ایفاء و واگرایی و همگرایی یک منطقه را ایجاد نموده است .همچنین راه دارای نقش های دیگری ازقبیل 1- کمک به ایجاد اقتصاد 2- توزیع منافع اقتصادی است . با وجود نقش پر رنگ تئوریک راه در توسعه ، اما سهم راه در بین شاخص ها ی دیگر توسعه بصورت کمی و اماری مورد بررسی و مداقه قرار نگرفته است قطعا دانستن سهم راه در توسعه میتواند یاریگر برنامه ریزان منطقه ای در برنامه ریزی صحیح تلقی گردد. در این تحقیق از نظریه رشد از داخل، نظریات میردال در خصوص قطب های توسعه، مدل داده و ستانده. نقش حمل و نقل در توسعه منطقه ای به عنوان چارچوب تحقیق بهره گرفته است و سعی شده است از یک سو با بهره گیری از تکنیک رگرسیون جایگاه و سهم تراکم راه در بین شاخص های دیگر توسعه استان بوشهر مورد تحقیق قرار گیرد ، در این مدل شاخص های بخش های مختلف از طریق روش مولفه ای اصلی وزن دهی و شاخص بخش از ترکیب زیر شاخص ها حاصل گردید و سپس مجددا شاخصهای بخش های مختلف وزن دهی تا شاخص ترکیبی توسعه بدست اید ، این شاخص بعنوان متغیر وابسته و شاخص های دیگر توسعه بعنوان متغیر مستقل وارد مدل گردیده و ضریب بتا بعنوان سهم هر شاخص در نظر گرفته شد ه است . از سوی دیگر با استفاده ار فاصله اقلیدوسی و ضریب تاکسونومی میزان همگرایی و واگرایی بین شهرستانهای استان بوشهر و بین استان بوشهر واستانهای همجوار قبل و بعد از بهبود راه مورد بررسی قرار گرفت این تحقیق اهداف کلان و خردی به شرح ذیل داشته که سعی شده است نتایج بر اساس انها ارایه گردد الف - اهداف کلان : – ارزیابی نقش راه بر توسعه استان بوشهر و ارایه راهکارهای لازم . ب- اهداف خرد : 1 - بررسی وضعیت حمل و نقل جاده ای استان بوشهر و مسایل و مشکلات آن . 2 - تعیین میزان رابطه زیر ساخت حمل و نقل جاده ای بر شاخصهای توسعه . 4- تعیین و اولویت بندی نوع مناسب حمل و نقل جاده ای در استان بوشهر . 5 - تعیین میزان ارتباط حمل و نقل جاده ای با زیر شاخصهای بخشهای کشاورزی ، بهداشت ، آموزش و ..... . 6 – بررسی شاخص تراکم راه استان و مقایسه ان با استانهای دیگر کشور . 7-بررسی میزان همگرایی درون منطقه ای با بهبود حمل و نقل . 8- تعیین سهم تراکم راه در بین شاخص های دیگر توسعه . بر اساس این تحقیق موارد ذیل نتیجه گیری شد -طبق بررسی بعمل آمده در استان بوشهر از سال 53 تا سال 89 کیفیت راهها استان بهبود زیادی یافته بطوری که سهم بزرگراه در راههای استان از صفر درصد در سال 1353 به 25 درصد در سال 88 ارتقاء می یابد اما سهم راههای روستایی در سال 1353معادل 68 درصد بوده که این مقدار به 48 درصد تنزل مینماید کاهش سهم راهای روستایی با توجه به تاثیر زیاد آن بر توسعه کشاورزی مهمترین ضعف در این استان محسوب می گردد همچنین سطح دسترسی به استانهای همجوار به دلیل صعب العبور بودن قسمتی از راه مواصلاتی ( محور برازجان -کارزون) از هنوزاز کیفیت لازم برخوردار نمی باشد ،که نیاز است نسبت به بهبود سطح دسترسی در این محور اقدام اساسی صورت گیرد . - تراکم راه استان بوشهر در سال 90 معادل 16.8 بوده در حالی این رقم در کشور 20.6 می باشد پایینتر بودن این رقم نشانگر آن است که تراکم راه در استان بوشهر از وضعیت مناسبی برخوردار نبوده و ضرورت دارد این رقم حداقل معادل سطح ملی ارتقاء یابد قابل ذکر است که در اکثر موارد تراکم راه در استان بوشهر از میانگین کشوری پایین تر است بجز در زمینه بزرگراه که از میانگین کشوری بالاتر است. . - با توجه به شاخص های و مدل مورداستفاده ، حمل و نقل جاده ای با سهمی معادل 28 درصد سومین بخش تاثیر گذار در توسعه استان بوشهر بوده و 72درصد دیگر باقیمانده مربوط شاخص های دیگرمی باشد . در این زمینه آموزش با41 درصد اولین و صنعت با 34 درصد دومین بخش تاثیر گذار بر توسعه استان بوشهر تلقی میگردد ،کشاورزی با 9 درصد ،بهداشت و درمان با 5 درصد چهارمین و پنجمین بخش محسوب میگردند -مهمترین بخش تاثیر گذار بر توسعه استان بوشهر آموزش میباشد که نشان میدهد یکی از اساسی ترین ابعاد توسعه استان بوشهر، بعد فرهنگی بوده و ضرورت دارد در سال های اتی نسبت به ارتقاء آن اهتمام لازم معمول نمود. - با توجه به ارتباط زیاد تولید ناخالص داخلی با سایر شاخص های توسعه و رابطه معنی دار راه و تولید ناخالص استان با ضریب همبستگی 80 درصد میتوان نتیجه گیری کرد که راهی میتواند به توسعه بیانجامد که باعث افزایش درامد گردد و زمانی راه میتواند درامد منطفه را افزایش دهد که باعث افزایش کنش متقابل و یا تعاملات فیمابین یک منطقه ویا یک شهر با پیرامون خود گردد - اگرچه راه با شاخص های دیگر توسعه رابطه ای بین 51درصد تا 90درصد در سطح معنی داری 95 درصد برقرار نموده است اما بررسی اثر خالص تراکم راه مشخص نمود که ارتباط معنی داری بین راه و شاخص های بهداشتی درمانی وجود ندارد به دیگر سخن بهبود و افرایش راه باعث افزایش تعداد بیمارستان ،تعداد پزشک ،تعداد تخت بیمارستانی ،تعداد درمانگاه ،میزان مرگ و میر کودگان زیر یکسال نگردیده است ، که میتوان نتیجه گیری نمود بهبود این شاخص ها بیشتر مربوط به عوامل دیگر اقتصادی و سیاسی می باشد . - در بخش صنعت راه با میانگین اشتغال در هر واحد تولیدی ارتباط معنی داری نداشته و با میانگین سرمایه گذاری ارتباط معنی داری برقرار نموده است بررسی اثر خالص راه نشان می دهد که بهبود راه باعث افزایش سرمایه گراری صنعتی در استان بوشهر می گردد اما میزان اشتغال را را تحت تاثیر قرار نمی دهد. این موضوع یکی ازمشکلات اساسی استان بوشهر تلقی میگردد - در بخش کشاورزی راه با برخی از محصولات کشاورزی مانند گوجه فرنگی ،سبزیجات ،پیاز ارتباط داشته و با بقیه محصولات ارتباط معنی داری نداشته است .در این زمینه راه بر خرما که یکی از مهمترین محصولات استان می باشد تاثیر ی نداشته که میتوان نتیجه گیری نمود به دلیل ساختار سنتی بخش کشاورزی بهبود زیر ساخت های اساسی کشاورزی نتوانسته است منجر به افزایش بهره وری خرمای استان شود . -راه روستایی بیشترین ارتباط (بالا ترین ضریب همبستگی )را با بهره وری محصولات کشاورزی داشته که نشان می دهد جهت افزایش بهره وری محصولات کشاورزی بهبود راه روستایی ضروری است - با افرایش تراکم و بهبود کیفیت راه تولید ناخالص بخش حمل و نقل و تولید ناخالص کل افرایش یافته است که نشان می دهد جهت افزایش درامد استان افزایش تراکم و بهبود آن اساسی بنظر می رسد . - هرچه اهمیت محور های مواصلاتی بیشتر گردد تجمع خدمات نیز در آن بیشتر شده است .یا هر چه کیفیت راه بیشتر گردد ، شاخص های اقتصادی از رونق بیشتری برخوردار بوده است . - با بهبود راه میزان همگرایی بین شهرستانهای و مرکز استان بوشهر در سال 85 نسبت به 65 افزایش یافته است که نشان می دهد و با افزایش و بهبود راه توزیع منافع حاصله (توزیع کیک بزرگ)به طرز بهتری صورت پذیرفته و نابرابری کاهش یافته است . - با بهبود حمل و نقل نسبت جنسی موجود در استان بوشهر افزایش می یابد که نشانگر ان است بهبود حمل و نقل مهاجرت نیروی کار مناطق دیگر را به استان بوشهر تشدید نموده است . - با بهبود و افزایش تراکم راه میزان همگرایی بین منطقه ای (همگرایی بوشهر و دیگر استان ها)بیشتر شده است. همچنین فاصله توسعه استانهای هم مرز بوشهر در سال 90 نسبت به سطح ملی و فاصله این استانها نسبت به یکدیگر کاهش یافته است که نشانگر افزایش همگرایی بین منطقه می باشد .