ارزیابی رقابت مندی گردشگری ایران ( از آغاز برنامه چهارم تا برنامه پنجم توسعه )

گردشگری با تمام منافع و معایبی که داراست، توجه بسیاری از سیاست گذاران، برنامه ریزان و علاقه مندان به رشد و توسعه را به خود جلب کرده است از همین رو ادبیات گسترده ای حول محور آن شکل گرفته و به دلیل آنکه رقبا و موضع در برابر آن ها، یکی از عناصر موثر و مهم بر روند گردشگری مقصدها است؛ یکی از مواردی که بسیار به آن پرداخته شده، موضوع رقابت پذیری گردشگری می باشد. ایران نیز هم مانند سایر کشورها، برای رسیدن به اهداف بلندمدت خود مجموعه ای از برنامه های توسعه اجتماعی واقتصادی را دنبال می کند و به صورت مستقیم یا غیرمستقیم راهبردها و اهدافی را در جهت بهبود رقابت پذیری گردشگری عنوان کرده است. در این مطالعه سعی بر آن است که وضعیت عملکرد ایران در انتهای برنامه چهارم توسعه اجتماعی- اقتصادی و آخرین سال اجرای برنامه پنجم توسعه اجتماعی- اقتصادی( تا زمان انجام این پژوهش) مشخص شود. از این رو ، ابتدا مدل رقابت پذیری مجمع جهانی اقتصاد با توجه به نظر خبرگان و کارشناسان صنعت گردشگری ایران، برای این مقصد گردشگری بومی شده و سپس داده های مورد نیاز از دو نسخه اخیر گزارش رقابت پذیری سفر و گردشگری مجمع جهانی اقتصاد برداشت و از طریق ماتریس اهمیت-عملکرد تفسیر شده است. بومی سازی مدل مجمع جهانی اقتصاد برای ایران، با سنجش میزان اهمیت هریک گویه های مدل برای رقابت-پذیری این مقصد و از طریق پرسش نامه ای که توسط نمونه‏ای متشکل از40 نفر از کارشناسان و خبرگان صنعت گردشگری ایران تکمیل شد؛ صورت پذیرفته است، هم چنین تفسیر نتایج این پیمایش بوسیله ی آزمون فریدمن و عملیات توسط نرم افزار spss21 انجام گرفته است. داده های استخراج شده از گزارش های رقابت پذیری سفر و گردشگری مجمع جهانی اقتصاد، پس از نرمال شدن بر اساس طیف لیکرت، به همراه نتایج حاصل از پیمایش، در ماتریس اهمیت- عملکرد مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج این مطالعه نشان می دهد اگرچه بهبود در رتبه رقابت-پذیری ایران و ارتقاء در جایگاه این مقصد در حوزه هایی مانند رقابت پذیری قیمت یا بهداشت و سلامت، امید بخش و دلگرم کننده است، اما در حقیقت بنابر نتایج ماتریس اهمیت- وضعیت، ایران به عنوان یک مقصد گردشگری هنوز در اکثر حوزه های حائز اهمیت، عملکرد متناسبی نداشته و از موقعیتی آسیب پذیر برخوردار است.