کارآیی مصرف آب گندم در روش های مختلف کشت و شرایط تنش شوری

رشد جمعیت و محدودیت منابع آب ما را وادار کرده تا به دنبال روش هایی برای افزایش عملکرد محصول باشیم. از طرفی، خاک هایی که مشکل شوری دارند، تهدید جدی برای کشاورزی پایدار می باشند. بنابراین، با استفاده از روش کشت مناسب می توان علاوه بر صرفه جویی در آب مصرفی، اثرات مضر شوری را نیز کاهش داد. این مطالعه با هدف بهبود روش کشت گندم برای دست یابی به عملکرد و کارآیی مصرف آب بهتر انجام شد. برای این منظور آزمایش صحرایی در فصل زراعی 85-86 در ایستگاه تحقیقات رودشت وابسته به مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان انجام گرفت. مطالعه در قالب طرح آماری بلوک کامل تصادفی با آرایش کرت های دو بار خرد شده در سه تکرار (بلوک) برای کشت گندم به مرحله اجرا در آمد. تیمارها شامل سه کیفیت آب آبیاری با شوری های 4، 8 و 12 دسی زیمنس بر متر به عنوان کرت های اصلی، سه روش کشت شامل کشت های جوی و پشته با آبیاری شیاری با فاصله شیار تا شیار 60 و 80 سانتی متر و کشت مسطح مرسوم به عنوان کرت های فرعی و دو عمق آب آبیاری شامل عمق آب آبیاری 9/0 و 1/1 برابر تبخیر- تعرق گندم به عنوان کرت های فرعی- فرعی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش شوری آب آبیاری و کاهش عمق آب آبیاری، شوری خاک و نسبت جذبی سدیم افزایش معنی داری در سطح احتمال 1% داشتند. افزایش شوری آب آبیاری باعث کاهش معنی دار اجزای عملکرد گندم در سطح احتمال 1% گردید، به طوری که این کاهش در روش کشت جوی و پشته در مقایسه با روش کشت مسطح کمتر بود. روش کشت جوی و پشته، شوری خاک سطحی و نسبت جذبی سدیم کمتری در مقایسه با کشت مسطح داشت، در نتیجه اجزای عملکرد (وزن هزار دانه، طول خوشه و شاخص برداشت) در این روش کمترین کاهش را داشتند. کلروفیل برگ و پروتیین دانه ی گندم در روش کشت جوی و پشته به طور معنی دار بیشتر از کشت مسطح بودند، که به ترتیب باعث افزایش وزن هزار دانه و کیفیت دانه ی گندم شدند. در آب آبیاری با شوری های 8 و 12 دسی زیمنس بر متر، کشت جوی و پشته ی 60 سانتی متری با وجود مصرف آب آبیاری کمتر، عملکرد دانه بالاتری در مقایسه با کشت مسطح داشت، در نتیجه کارآیی مصرف آب به ترتیب 9/14 و 4/18 درصد افزایش نشان داد. با توجه به آب مصرفی کم و عملکرد و کارآیی مصرف آب بالا در روش کشت جوی و پشته ی 60 سانتی متری، می توان نتیجه گرفت که این روش کشت، روش مناسبی برای دست یابی به کشاورزی پایدار در مناطقی که با مشکل شوری خاک و کمبود آب مواجه هستند، می باشد.