ارزیابی ریسک اکولوژیکی منطقه سجافی با استفاده از فلزات سنگین و اثرات آنها بر شاخص های جوامع بنتیک

مطالعه حاضر به منظور ارزیابی ریسک اکولوژیکی منطقه سجافی و آلودگی رسوبات این منطقه با استفاده از شاخص های اکولوژیک و بیولوژیک بر اساس جوامع بنتیک و آلودگی فلزات سنگین انجام شده است. نمونه برداری به صورت فصلی از رسوبات منطقه ساحلی بندر سجافی در 10 ایستگاه با فواصل حداقل یک کیلومتر از یکدیگر بوسیله گرب ون وین در بهمن ماه 1391 و فروردین 1392 انجام شد. تعیین غلظت فلزات به روش هضم اسیدی و با استفاده از دستگاه جذب اتمی انجام گرفت. میانگین غلظت فلزات بر حسب (µg/g) در فصل زمستان برای عنصر مس 84/14، سرب46/30، روی90/56، کادمیوم31/1 ، کروم60/13، تعیین شده است. در فصل بهار نیز غلظت فلز مس 65/13، سرب84/32، روی 15/65، کروم73/10، کادمیوم53/1 می باشد. به منظور تعیین سطح آلودگی فلزات سنگین ، مقادیر طبیعی (background value) فلزات مختلف در منطقه مورد مطالعه با استفاده از میانگین داده های پیشین به اضافه یک واحد انحراف معیار تعیین شده و فاکتور آلودگی هر فلز (c_f) و در مجموع درجه آلودگی هر ایستگاه (c_d) بر اساس فلزات سنگین تعیین گردید. ایستگاه های مختلف براساس درجه آلودگی (cd) به ترتیب شماره چنین ردیف می شوند: زمستان ( 9<4<10<6<8<3<7<1<5<2 )، بهار ( 6<7<10<2<3<1<9<4<8<5 ). فلزات مختلف براساس فاکتور آلودگی (cf) در هر دو فصل بهار و زمستان به ترتیب زیر قرار می گیرند: . (zn> pb> cu> cr> cd) غلظت های اندازه گیری شده با استاندارد های جهانی کیفیت رسوب noaa آمریکا و isqg کانادا و محیط زیست نیویورک مقایسه شد به طور کلی در هر دو فصل میانگین فصلی غلظت فلز کادمیوم از استاندارد های erl, erm و isqg و نیز فلز سرب از حد مجاز استاندارد isqg بالاتر بوده و سایر فلزات از استاندارد های معرفی شده مقادیر کمتری را نشان می دهند که نشان از آلودگی پایین منطقه مورد مطالعه دارد. همچنین با تعیین درجه سمیت فلزات مختلف و شاخص تولید زیستی (bioproduction index) در رسوبات شاخص خطر برای ایستگاه های مختلف تعیین ومحاسبه گردید.نتایج این شاخص نشان میدهد که منطقه در وضعیت اکولوژیکی خوبی به سر می برد به استثناء ایستگاه شماره سه که در هر دو فصل وضعیت رو به آلودگی را نشان داد. موجودات بنتیک مناسب ترین شاخص در ارزیابی سطح کیفی رسوبات محیط های دریایی اند که در این مطالعه از شاخص زیستی ambi (aztis marine biotic index) بر اساس جوامع بنتیک به منظور تعیین اثرات و سطح کیفی رسوبات بستر های نرم و گلی استفاده گردید. بر اساس میانگین شاخصambi نیز منطقه در وضعیت اکولوژیکی متوسط قرار دارد. جنس بستر منطقه مورد مطالعه سیلتی-رسی می باشد. ماکروبنتوز های شناسایی شده بر اساس حساسیتشان به افزایش استرس ها و آلاینده های محیطی در پنج گروه اکولوژیکی دسته بندی شدند. نتایج آزمون t داده های زوج فراوانی ماکروبنتوزها تفاوت معنی داری را در دو فصل بهار و زمستان نشان نمی دهد. کلمات کلیدی: رسوبات بستر، فلزات سنگین، فاکتور آلودگی، شاخص ارزیابی ریسک اکولوژیکی، بندر سجافی.