مطالعه تطبیقی صلح دعوی در حقوق ایران و انگلیس

چکیده: صلح و سازش به خاطر طبیعت مهر پذیر انسانها و گرایش ذاتی آنها به آشتی و مودّت به عنوان اوّلین قانون طبیعی خلقت در زمینه ی نهاد دادرسی و رفع تنازع به شمار می آید و از راه های مهم حل اختلافات بین اشخاص در حقوق ایران و انگلستان است. صلح در مقام تنازع یا صلح مبتنی بر تسامح که صلح دعوی نیز نامیده می شود و موضوع اصلی این تحقیق نیز میباشد، از اقسام عقد صلح مندرج در قانون مدنی است و تابع قواعد عمومی قراردادها میباشد و به لحاظ کاربردی که در حل و فصل دعاوی دارد (سازش در دعاوی)، یکی از عوامل پایان بخش به دعوی و اختلاف در کنار احکام و قرارهای نهایی در آیین دادرسی مدنی هم قرار گرفته، هر چند که از اصل خود یعنی همان ریشه ی حقوق مدنی حتی در حل و فصل دعاوی نیز دور نیفتاده است.تفاوت اصلی سازش و صلح دعوی در این است که سازش چه پیش از اقامه ی دعوی در دادگاه و چه پس از اقامه ی دعوی در دادگاه، تنها شامل دعوای موجود می شود نه دعوای محتمل، حال آن که صلح دعوی شامل دعوی موجود و محتملی می شود که حتماً لازم نیست در دادگاه نسبت به آنها طرح دعوی شده باشد، بلکه صرف وجود دعوای موجود و محتمل کافی است که باعث شود طرفین اقدام به انعقاد صلح دعوی بین خود نمایند. در حقوق انگلستان نیز صلح دعوی تحت عنوان compromise agreement مطرح شده است و به عنوان یک قرارداد شناخته میشود و از راه های پایان بخشیدن به دعاوی، هم قبل از طرح دعوی در دادگاه و هم بعد از طرح آن در دادگاه، در این کشور می باشد. از طرفی در کنار این قرارداد، سازش نیز که تحت عنوان conciliation مطرح شده، یکی از طرق و شیوه های جایگزین حل و فصل اختلافات یا همان adr است و به حل و فصل دعاوی در خارج از دادگاه در این کشور می پردازد، با این تفاوت که برخلاف صلح دعوی نیازمند مداخله ی شخص ثالث بی طرف موسوم به سازشگر یا همان conciliator است. بر همین اساس، در این پایان نامه سعی شده است، علاوه بر بررسی تطبیقی صلح دعوی در حقوق ایران و انگلستان، با توجه به اینکه صلح دعوی در حقوق ایران و انگلستان نیز به نوعی شامل سازش در دعاوی نیز می شود، به فراخور مطالب از سازش و نهاد های سازشی از جمله شورای حل اختلاف در ایران و دادگاه های بخش و صلح در انگلستان نیز سخن به عمل آمده است. واژگان کلیدی: عقد صلح- صلح دعوی- سازش- adr- حقوق ایران- حقوق انگلستان