پهنه بندی بیماری تب مالت در استان اصفهان

تأمین سلامت و ارتقای سطح بهداشتی جامعه یکی از اصول برنامه های اجتماعی و اقتصادی کشور می باشد، که با کاهش بیماری ها و معلولیت های ناشی از آن و پرورش انسان هایی با توانایی بالای جسمی و روحی و جامعه سالم شکل خواهدگرفت. بیماری تب مالت یکی از مشکلات عمده بهداشتی استان می باشد که سالهاست بصورت یک معضل، منابع انسانی و مالی کشور را بخود اختصاص داده و هرچندگاه بصورت بحران جدی در برخی شهرستانها و در قالب بیماری بازپدید خود را عیان می سازد. لذا تعیین وضعیت اپیدمیولوژیکی این بیماری باتوجه به شرایط خاص جغرافیایی و میزان آلودگی در افراد مختلف در مناطق گوناگون ضروری است که این امر نیاز به مطالعات جامعه نگر باتوجه به شرایط جغرافیایی و محیطی هر منطقه دارد. هدف از این مطالعه، تحلیل و بررسی بیماری تب مالت و شناسایی نقش برخی پارامترهای اقلیمی موثر در بروز و اپیدمی آن، تهیه نقشه های پهنه بندی تب مالت انسانی و دامی و درنهایت تعیین کانون های شیوع آن بوده است. داده های این پژوهش شامل دو گروه داده؛ آمار افراد و دام های مبتلا به تب مالت از مرکز بهداشت و سازمان دامپزشکی استان و داده های آب وهوایی اعم از دما، بارش و رطوبت می باشد. ابتدا بین داده های مذکور در نرم اقزار spss ضریب همبستگی پیرسون گرفته شد و سپس با استفاده از تکنیک زمین آمار پهنه بندی به روش idw در نرم افزار gis نقشه های جغرافیایی مربوطه ترسیم شد. یافته های تحقیق نشان داد شهرستان های فریدونشهر، چادگان، خوانسار، فریدن، گلپایگان و تیران و کرون کانون های شیوع انسانی و شهرستانهای نایین، شهرضا، خمینی شهر، چادگان، گلپایگان و خوانسار کانون های شیوع دامی بیماری بودند که این کانون ها چندان برهم منطبق نبوده است. اما کانون های انسانی همگی شهرستان های واقع در دامنه های زاگرس(غرب استان اصفهان) و دارای روستاهای زیادی بوده که بدلیل دمای کم، بارش زیاد و درنتیجه مراتع فراوان و غنی از رونق دامداری و دامپروری و کشاورزی برخوردار بوده است. درنتیجه، تماس زیاد با دام و محصولات دامی موجب افزایش بروز بیماری در این مناطق می شود. سنجش ارتباط بیماری با عوامل اقلیمی توسط ضریب همبستگی پیرسون صورت گرفت که نشان داد عامل دما با وقوع تب‎مالت ارتباط مستقیم داشته و نسبت به سایر مولفه های اقلیمی، موثرترین عامل بر بروز و شیوع این بیماری است. همچنین بررسی روند ماهانه بیماری با عوامل اقلیمی موید آن است که تیرماه هر سال اوج شیوع بیماری تب مالت می باشد. سنجش ارتباط بیماری با ویژگی های دموگرافیکی نشان داد؛ بیماری 5/69% مردان و 5/30% زنان، 28% گروه سنی 20-29 سال و 5/1% اقوام افغانی را مبتلا نموده و از نظر شغلی بیشترین مشاغل درگیر؛ خانه داری(بطور متوسط 5/24%)، دامداری(بطور متوسط 17%) و کشاورزی- دامداری(بطور متوسط 14%) بوده اند. ضمناً 73% بیماران از نظر تماس با دام و 5/69% از نظر مصرف فرآورده های لبنی غیرپاستوریزه در طول یک سال گذشته سابقه مثبت داشته اند. باتوجه به شیوع بیماری در غرب استان و از آنجا که کنترل بیماری در استان نیازمند ریشه کنی و کنترل آن در دام می باشد، لذا باید اقدامات اساسی در زمینه نظارت بر ذبح دام، تهیه محصولات دامی، آموزش به مردم و افزایش آگاهی آنان دررابطه با راههای انتقال و تقویت سیستم قرنطینه و کنترل تردد و حمل و نقل دام و فراورده های دامی در مناطق بین شهرستانی و استانی صورت گیرد تا از شیوع تب مالت جلوگیری گردد.