بررسی تطبیقی موجودات غریب در سه شاهنامه از دوره تیموری (بایسنقری، ابراهیم سلطان و محمد جوکی)؛ تصویرسازی داستان هایی از شاهنامه

در قرن نهم هجری در دوره تیموری، که یکی از پربارترین دوره های هنری در تاریخ فرهنگ ایران زمین به شمار می آید، با حمایت سه فرزند شاهرخ، دو شاهنامه بایسنقری (833 هـ.ق) با 22 نگاره و شاهنامه محمد جوکی (848 تا 843 هـ.ق) با 31 نگاره در مکتب هرات و شاهنامه ابراهیم سلطان (833 هـ.ق) با 43 نگاره در مکتب شیراز کتابت و نگارگری شد. در میان این سه شاهنامه، در برخی از نگاره ها تصویر موجودات غریبی به چشم می خورد که از ویژگی های ظاهری متفاوتی برخوردارند، مانند: ضحاک مار دوش، دیو، اژدها، سیمرغ و.... در این تحقیق ضمن بررسی مکتب تیموری به لحاظ سیاسی، فرهنگی و اقتصادی، به این سه شاهنامه و چگونگی شکل گیری و هنرمندان آنان نیز پرداخته می شود و تصاویر هر سه شاهنامه به لحاظ مضمون با یکدیگر تطبیق می یابند و موجودات غریب این نگاره ها معرفی و نگاره های مربوطه مورد بررسی توصیفی تطبیقی قرار می گیرند. با بررسی دقیق و در نظر گرفتن زمان پیدایش هر یک از این سه نسخه در متون تاریخی به نظر می رسد، شاهنامه محمد جوکی برگرفته ای از دو شاهنامه دیگر است که با فضایی شاعرانه همراه شده است. شاهنامه بایسنقری دارای فضایی فاخر و پر از طرح و نقش است که یکپارچگی بی نظیری در آن به چشم می خورد و شاهنامه ابراهیم سلطان کمی خام دستانه است و هنرمند سعی بر انتقال مفهوم داستان بدون استفاده از هر گونه عنصر فرعی دارد.