رهیافت تفسیری مکتب تفکیک؛ مطالعه موردی تفسیر مصباح الهدی

مکتب تفکیک به عنوان یک جریان جدید در فضای شیعی ایرانی پا به عرصه وجود گذاشته و تفکر و شیوه خود را به قدمت اسلام می داند. این مکتب نگاه انتقادی به پاره ای از جریان های اسلامی و شیعی دارد و نگاه ویژه ای به قرآن و احادیث می کند. نگاه و رهیافت این مکتب بر عدم مزج منابع شناختی ـ وحی، فلسفه و عرفان ـ است و دریافت معرفت از منبع وحی ـ که همان ثقلین است ـ را یگانه راه درست معرفی می کند. تفکیکیان با این نگاه به تفسیر قرآن پرداخته و بر حجیت ظواهر قرآن و حدیث تأکید می کنند و فلسفه و عرفان را در تفسیر ـ به خاطر بشری بودن این علوم و عدم توجه به حجیت ظواهر ـ دارای خطا می دانند. مکتب تفکیک در تفسیر، تمسک ـ به تنهایی ـ به حدیث یا قرآن را نمی پذیرد، به گونه ای که با تفسیر قرآن به قرآن، مخالفت می کند. این مکتب علاوه بر توجه به منبع وحی، از تعقل و اجتهاد در تفسیر خود بهره می گیرد، بدین سبب می توان روش آنان را اجتهادی مبتنی بر قرآن و روایات دانست. نهایتاً می توان گفت: رهیافت مکتب تفکیک ـ و به خصوص تفسیر مصباح الهدی که از تفاسیر مکتب تفکیک است ـ در تفسیر قرآن، بیشتر خصلت پیرایشی و سلبی نسبت به سنت تفسیری داشته ـ و با توجه به این که ابزارها و منابعی که به کار گرفته اند در تفاسیر شیعی به کار گرفته می شده است ـ حاوی مولفه و شاخصه ایجابی خاصی نیست.