اثر تنش شوری بر تغییرات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی و میزان بیان نسبی برخی از فاکتورهای رونویسی در ارقام مختلف برنج ایرانی

شوری خاک به دلیل ایجاد سمیت و جلوگیری از جذب آب و عناصر غذایی یکی از مهم¬ترین عوامل محدود کننده رشد گیاهان محسوب می¬شود و به عنوان یکی از مشکلات بزرگ در کشاورزی مطرح است. برنج (oryza sativa l.) از جمله گیاهانی است که در زمین¬های با رطوبت بالا کشت می¬شود. مشکل اصلی چنین خاک¬هایی، تنش های متعدد از جمله شوری خاک است. در این آزمایش بررسی اثر شوری بر صفات جوانه زنی شش رقم برنج به نام¬های علی¬کاظمی، اهلمی طارم، هاشمی، حسنی، سپیدرود و خزر در سه سطح شوری صفر، 50 و 100 میلی مولار مورد بررسی قرار گرفت. همچنین میزان فعالیت آنزیم¬های آسکوربات پراکسیداز (apx)، پراکسیداز (pod) و کاتالاز (cat) در دو رقم متحمل علی¬کاظمی و حساس سپیدرود در مرحله گیاهچه ای برای زمان¬های صفر، 24، 48، 72 و 120 ساعت بعد از اعمال تنش شوری تعیین شد. علاوه بر این، میزان بیان نسبی ژن¬های osmyb2، jamyb و osnac6 در زمان¬های صفر، 24 و 48 ساعت با استفاده از روش real time pcr اندازه گیری شد. در مورد صفات جوانه زنی، در سطوح شوری 50 و 100 میلی¬مولار رقم علی¬کاظمی به عنوان متحمل و رقم خزر به عنوان حساس در مرحله جوانه زنی شناخته شد. میزان فعالیت آنزیم¬های apx، pod و cat در هر دو رقم در اغلب ساعات پس از اعمال تنش، افزایش معنی¬داری نشان دادند که در رقم متحمل علی کاظمی از شدت بیشتری برخوردار بود. بیان نسبی ژن jamyb پس از اعمال تنش، در رقم علی کاظمی افزایش یافت ولی در رقم سپیدرود نسبت به تیمار شاهد با کاهش مواجه شد. همچنین بیان ژن osmyb2 و osnac6 در رقم علی¬کاظمی با افزایش قابل توجهی در سطح 50 میلی¬مولار مواجه بود در حالی¬که در رقم سپیدرود بیش‎ترین افزایش مربوط به 48 ساعت پس از اعمال تنش و در سطح شوری 100 میلی مولار بود. بر این اساس به نظر می رسد میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان والگوی بیان ژن های مورد مطالعه در شرایط تنش شوری برای رقم مقاوم نسبت به حساس از شدت بیشتری برخوردار بوده است.