توصیه هایی برای طرح شکل سد بتنی قوسی در مناطق لرزه خیز

از مهمترین مسائلی که در طراحی سدهای بتنی قوسی وجود دارد، طراحی شکل سد به نحوی است که در عین اقتصادی بودن طرح، از پایداری و ایمنی کافی در ساختگاه خاص خود برخوردار باشد. این امر ضرورت شناسایی الگوی شکلهای سدهای بهینه در ساختگاههای مختلف را روشن می کند. هدف از این نوشتار نیز معرفی برخی الگوهای شکل سد بهینه در مناطق لرزه خیز و شناسایی گرایشها و تغییرات حاکم بر شکل سد بهینه، نسبت به تغییرات شرایط فیزیکی و هندسی ساختگاه می باشد. روش انجام تحقیق به صورت انجام محاسبات پارامتریک و آماری برروی تعداد زیادی نمونه سد قوسی می باشد. به این طریق که تعداد زیادی نمونه سد قوسی با شرایط مختلف از نظر ارتفاع، عرض دره، نوع دره (uشکل یا vشکل)، مدول الاستیسیته و ضریب چسبندگی و زاویه اصطکاک داخلی توده سنگ تکیه گاه، تولید شده و عملیات بهینه سازی بر روی آنها انجام می گیرد و شکل بهینه نمونه های سدهای بتنی قوسی بدست می آیند. با بررسی شکل سدهای موجود در شرایط مختلف ساختگاه، قوانین حاکم بر تغییرات شکل سدهای بهینه نسبت به تغییرات مشخصات ساختگاه، استخراج می شود که این روندها به صورت گرافهایی که نشان دهنده تغییرات متغیرهای طراحی نسبت به تغییرات مشخصات فیزیکی و هندسی ساختگاه می باشد، نشان داده می شوند. این قوانین می توانند به عنوان رهنمودهایی در هنگام طراحی شکل سدها مورد استفاده قرار گیرند. در قسمت دیگری از این تحقیق، به بررسی تغییرات تنش اصلی کششی رویه بالادست سدهای قوسی نسبت به تغییرات پارامترهای فیزیکی تکیه گاه و همچنین بررسی تغییرات تنش کششی و تغییر مکان رویه بالادست طره مرکزی پرداخته شده است که تاثیر هر پارامتر فیزیکی ساختگاه بر روی پاسخ سد را بیان می کند. برای انجام عملیات بهینه سازی برروی سدهای قوسی از برنامه cadso (اکبری1386) استفاده شده است که این برنامه دارای قابلیتها و نوآوری های مهمی نسبت به تحقیقات پیشین خود می باشد. همچنین در قسمت بررسی های پارامتریک و آماری نتایج و نمونه داده ها، از روش آماری رگرسیون خطی استفاده شده است که با توجه به شرایط مسئله موجود، گزینه مناسبی می باشد و دقت نتایج حاصله از طریق معیار همبستگی مربوطه ( )، کنترل شده است. کلید واژه ها: سد بتنی قوسی، شکل هندسی بهینه، بهینه سازی، طراحی سد