تحلیل تطبیقی مسئولیت مدنی مراقب نسبت به اعمال اشخاص نیازمند مراقبت در حقوق ایران و انگلیس

در حقوق مسئولیت مدنی، جبران هر چه بیشتر خسارات زیان دیده همواره مورد توجَه بوده و در راستای رسیدن به این هدف تدابیری نیز اندیشیده شده است که یکی از آن ها مسئولیت مدنی ناشی از فعل غیر یا به تعبیر حقوق انگلیس مسئولیت نیابتی می باشد. مسئولیت مدنی مذکور اگر چه با توجَه به اصل شخصی بودن مسئولیت باید به صورت محدود و استثنایی تفسیر شود امَا امروزه با توجَه به گستردگی مصادیق آن، مسئولیت مذکور دارای اقسام قابل تفکیک از هم می باشد که با توجّه به احکام و قواعد خاص حاکم بر هر یک از آن ها به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می گیرد و مسئولیت مدنی مراقب ناشی از اعمال اشخاص نیازمند مراقبت یکی از اقسام آن می باشد. هدف و فلسفه ی مسئول دانستن مراقب در جبران خسارات ناشی از افعال زیان بار اشخاص نیازمند مراقبت، حمایت از فاعل فعل زیان بار از یک سو و حمایت از زیان دیده از سوی دیگر می باشد در واقع از آن جایی که در اکثر موارد شخص تحت مراقبت توان جبران خسارت را ندارد و جبران خسارت از وی به لحاظ عدم تمکَن مالی مشکل می باشد، مراقب به همراه شخص تحت مراقبتش در برابر زیان دیده مسئولیت تضاممی دارند و هر دو در برابر زیان دیده مسئول جبران خسارات می باشند که در این بین یکی خطاکار واقعی است و دیگری به حکم قانون و یا بر اساس قرارداد مسئول اَعمال وی می باشد. هم در حقوق ایران و هم در حقوق انگلیس برای تحقَق مسئولیت مراقب ناشی از فعل زیان بار شخص تحت مراقبتش شرایطی در نظر گرفته شده که فقدان هر یک از آن ها سبب منتفی شدن مسئولیت مراقب می گردد، و در نتیجه زیان دیده برای جبران خساراتش با استناد به اصل مسئولیت شخصی تنها می تواند در مقابل خود شخص تحت مراقبت اقامه ی دعوا نماید. برخی شرایط مذکور مربوط به شخص مراقب می باشد که عبارت از التزام و تعهد وی به مراقبت و تقصیر او در انجام این وظیفه می باشد؛ شرایط مربوط به شخص نیازمند مراقبت نیز یکی حالات روحی و جسمی ویژه ای که نیاز او به مراقبت را توجیه می کند و شرط دیگر بروز فعل زیان بار از ناحیه ی وی می باشد. از آن جایی که ارتکاب تقصیر از سوی مراقب از شرایط تحقّق مسئولیت می باشد، مبنای مسئولیت مذکور تئوری تقصیر است و چنین مبنایی به نفع مراقب و در جهت حمایت از او مقرّر شده است.