بررسی و مقایسه تنوع زیستی گیاهی در منطقه حفاظت شده گلول و سرانی، استان خراسان شمالی

منطقه حفاظت شده سرانی با مساحت حدود 18144هکتار در فاصله 75کیلومتری شهر شیروان، استان خراسان شمالی در شمال شرقی ایران قرار دارد. این منطقه از سال 1350تاکنون گاهی به عنوان منطقه حفاظت شده و گاهی به عنوان پارک ملی شناخته شده است و در این مدت بارها محدوده آن تغییر کرده است.این منطقه از شمال هم مرز با کشور ترکمنستان قرار داردو از نظر توپوگرافی بسیار متغیر و یک منطقه کوهستانی به شمار می رود.بر اساس طبقه بندی اقلیمی دومارتن، دارای اقلیم نیمه خشک می باشد. این منطقه دارای زمستان های سرد و تابستان های معتدل بوده و سرما و یخبندان در آن از آبان ماه آغاز و تا اوایل اردیبهشت ماه ادامه می یابد.با توجه به اهمیت تنوع زیستی در امر حفاظت محیط زیست، این تحقیق به منظور بررسی و مقایسه ی تنوع زیستی گیاهی این منطقه انجام گرفت. در این راستا دو ایستگاه دشتی و کوهستانی، انتخاب و نمونه برداری با استقرار واحد های نمونه برداری به صورت تصادفی در دو مرحله ی قبل و بعد از چرای دام انجام شد. مساحت منطقه مورد مطالعه در این پژوهش 5235 هکتار بود که در واقع منطقه ی تحت گلول را شامل می¬شود. در بررسی فلوریستیک این منطقه و با به کارگیری منابع و فلورهای موجود، تعداد218 گونه ی گیاهی شناسایی شد. بیشترین گونه ها متعلق به تیره هایasteraceae و fabaceaeبه ترتیب با 36 گونه و 19 گونه هستند. بررسی کورولوژی گونه های منطقه نشان داد که اغلب گونه ها متعلق به ناحیه ی ایران و تورانی می باشند و همی کریپتوفیت ها از مهمترین شکل های زیستی منطقه هستند. مطالعات تنوع زیستی و عوامل فیزیوگرافی موثر بر آن در منطقه نشان داد که ایستگاه کوهستانی دارای تنوع بیشتری نسبت به منطقه دشتی است. جهات شیب، تفاوت معنا داری در تنوع گیاهی منطقه نشان ندادکه این امر به دلیل اینست که با توجه به اینکه دامنه ارتفاعی منطقه محدود بوده، بنابراین جهت شیب تاثیر زیادی روی تنوع نگذاشته است، زیرا شیب زمانی می¬تواند بر روی تنوع تاثیر گذار باشد که تغییرات ارتفاع منطقه زیاد باشد، به نحوی که باعث توزیع غیر یکنواخت جریان هوا و رطوبت در شیب های منطقه شود. در بررسی اثر چرا،میزان تنوع در دو مرحله ی قبل و بعد از چرای دام تفاوت معنا داری نشان نداد، که این امر می تواند به علت مدیریت چرای مناسب و ورود کنترل شده دام ها به منطقه باشد. در بررسی اثر درجه شیب، درجه شیب تند به طور معناداری نسبت به درجات شیب کم و متوسط، کاهش یافته بود، در واقع افزایش شیب منطقه، موجب کاهش یافتن مواد غذایی خاک به علت آب شویی زیاد و نیز کاهش رطوبت در دسترس گیاه شده و در مجموع سبب کاهش تنوع گونه ای می شود. کلمات کلیدی:فلور، کورولوژی، شکل زیستی، شاخص های تنوع