برنامه ریزی باز توسعه اراضی بلا استفاده (قهو ه ای) در مناطق شهری، نمونه موردی: منطقه 3 شهر کرج

انگاره باز توسعه اراضی قهوه ای که در چارچوب نظریه رشد هوشمند مطرح شد، درصدد است تا با توسعه مجدد اراضی بلااستفاده در مناطق شهری و بازگرداندن این اراضی به چرخه توسعه شهری، در راستای رهنمون کردن شهرها به سمت توسعه فشرده گام بردارد. آنچه در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است، برنامه ریزی باز توسعه اراضی بلااستفاده (قهوه ای) در مناطق شهری می باشد. منطقه سه شهر کرج، نمونه مورد مطالعه پژوهش حاضر است. در این منطقه، اراضی بلااستفاده در حدود 37 درصد از کل مساحت منطقه را به خود اختصاص داده اند. سطح بالای اراضی بلااستفاده در این منطقه و پیامدهای زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی ناشی از آن، ضرورت برنامه ریزی باز توسعه اراضی بلااستفاده در این منطقه شهری را نمایان می سازد. به این ترتیب، تبیین فرایند باز توسعه اراضی بلااستفاده، شناسایی شاخص های تأثیرگذار و ارائه الگویی مناسب برای سنجش ظرفیت توسعه مجدد با توجه به ویژگی های قلمرو پژوهش، از اهداف این پژوهش هستند. به منظور دستیابی به این اهداف، با انجام مطالعات کتابخانه ای، فرایند شش مرحله ای باز توسعه اراضی بلااستفاده معرفی و تشریح گردید. هم¬چنین، 16 شاخص در قالب چهار معیار کالبدی-فضایی، پیشنهادات و ضوابط طرح فرادست، اجتماعی-اقتصادی و زیست محیطی تدوین گردید. در نهایت، الگوی سنجش ظرفیت باز توسعه اراضی بلااستفاده در قالب یک فرایند دو مرحله ای تبیین شد. با به کارگیری این الگو، 53 قطعه زمین که به نظر می رسد، از حداقل شرایط لازم برای توسعه برخوردار بودند، از نظر میزان ظرفیت و پتانسیل برای برنامه ریزی باز توسعه مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای این منظور از تلفیق روش تحلیل سلسله مراتبی و سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. این مهم از طریق به کارگیری برنامه الحاقی مارینونی در نرم افزار arcmap 9.3 میسر گشت. نتایج حاصل از محاسبه وزن اهمیت معیارها، حاکی از آن است که معیار اجتماعی-اقتصادی با ضریب اهمیت (51/0)، معیار کالبدی-فضایی با ضریب اهمیت (22/0)، معیار زیست¬محیطی با ضریب اهمیت (14/0) و معیار پیشنهادات و ضوابط طرح فرادست با ضریب اهمیت (13/0) به ترتیب بیشترین تأثیر را در سنجش ظرفیت اراضی بلااستفاده منطقه سه شهر کرج داشته اند. با اعمال ضرایب اهمیت شاخص ها، اراضی بلااستفاده در نسبت با هر یک از معیارها اولویت بندی شدند و با تلفیق معیارها، نقشه نهایی سنجش ظرفیت بلااستفاده حاصل گردید.