القای ریشه های مویین و تولید رسوراترول در چند ژنوتیپ انگور با استفاده از آگروباکتریوم رایزوژنز

چکیده: رسوراترول یک ترکیب پلی فنولیکی با وزن مولکولی کم است که به گروهی از فیتوالکسین ها (phytoalexins) به نام استیلبن ها (stilbenes) تعلق دارد. رسوراترول و پیسید (picied) از جمله مهم ترین استیلبن ها هستند که نقش مهمی در سیستم دفاعی گیاهان در مقابله با عوامل بیماری زا و به ویژه قارچ ها دارند. رسوراترول یک ترکیب آنتی اکسیدان است که بیشتر در انگور های قرمز تجمع می یابد و می تواند در حفظ سلامتی انسان نقش مؤثری داشته باشد، به طوری که از رشد سلول های سرطانی جلوگیری کرده و ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش می دهد. این ماده به طور طبیعی در مقادیر اندک در اندام های مختلف درخت مو مانند ساقه، برگ و میوه تولید می شود، اما در پاسخ گیاه به تنش های زیستی و غیر زیستی میزان آن افزایش فراوانی می یابد. جهت افزایش تولید متابولیت های ثانویه ی با ارزش، از ابزار های مختلف بیوتکنولوژی و فنون کشت بافت استفاده می شود. از کشت ریشه های مویین به عنوان یک منبع مهم و پایدار برای تولید متابولیت های ثانویه در گیاهان استفاده می شود. در این تحقیق جهت القای ریشه های مویین و افزایش تولید رسوراترول در دو ژنوتیپ انگور وحشی و نیز رقم رشه، از سه سویه مختلف آگروباکتریوم رایزوژنز (ara4، ar318 و lab9402) استفاده گردید که سویه ara4 از دو سویه دیگر کارآمد تر بود. عوامل مختلفی از قبیل نوع ریزنمونه، سن گیاهچه، غلظت های مختلف سوسپانسیون باکتری، مدت زمان آلودگی و مدت هم کشتی ریزنمونه ها با باکتری، برای افزایش تراریختی مورد بررسی قرار گرفت. تلقیح ریزنمونه میانگره به مدت 48 ساعت با باکتری (با غلظت سوسپانسیون 8/0)، بالاترین درصد تراریختگی را به دنبال داشت. به منظور تعیین بهترین محیط کشت جهت رشد بهتر ریشه های مویین، نتایج نشان داد که محیط کشت ms½، برای رشد ریشه ها مناسب بود. جهت تأیید تراریختی ریشه های مویین تولید شده، آنالیز pcr با استفاده از آغازگر اختصاصی ژن rolb انجام پذیرفت. پس از تکثیر ریشه های مویین، میزان تولید رسوراترول با استفاده از دستگاه hplc ارزیابی گردید. نتاج حاصل نشان داد میزان رسوراترول در ریشه های مویین نسبت به ریشه های طبیعی ژنوتیپ های مورد استفاده، به میزان قابل توجهی افزایش داشت. به منظور افزایش تولید و بررسی ترشح رسوراترول به محیط کشت از دو محرک سدیم استات و متیل جازمونات به ترتیب با غلظت های mm 2/10 و mµ 100 در ریشه های مویین القا شده از میانگره ژنوتیپ وحشی w16 و سویه ara4 استفاده گردید که نتایج حاصل از tlc، نشان داد که سدیم استات نسبت به متیل جازمونات، سطح بالاتری از رسوراترول را در ریشه های مویین تولید کرده و نیز میزان بیشتری از رسوراترول را به محیط کشت ترشح داده است. کلمات کلیدی : رسوراترول، انگور، ریشه مویین، تراریختگی، hplc