اثر پدیده رسیدن مواد آلی (ripening) بر پایداری خاک های آلی (histosols) جنوب غربی شهرکرد

چکیده فرآیند paludization مربوط به تجمع و انباشتگی توده های ضخیم مواد آلی در خاک هایی که تحت تأثیر شرایط ماندابی قرار می گیرند، می باشد. به مجموع تغییر و تحول فیزیکی و تجزیه مواد آلی اولیه، فرآیند رسیدن یا ripening می گویند. اهداف این تحقیق اندازه گیری مقدار ذخیره مواد آلی و اجزاء مختلف آن، مطالعه چگونگی توزیع این اجزاء در پروفیل خاک، بررسی اثر زهکشی بر ناپایداری مواد آلی با استفاده از شاخص‏های ناپایداری هوموس شامل نسبت‏های اسید هیومیک (ha) به اسید فولویک (fa)، مجموع مواد آلی محلول در قلیا (ae) به جز هیومین (hum) و نیز نسبت دانسیته نوری در 465 (e4) به 665 (e6) نانومتر و برآورد زمان خروج خاک‏های مورد مطالعه از رده هیستوسول بود. منطقه مورد مطالعه که در جنوب غربی شهرستان شهرکرد واقع است، دارای اقلیم سرد و نیمه خشک می ‏ باشد. قسمتی از خاک‏های تشکیل شده در منطقه، هیستوسول است. پنج پروفیل خاک تا عمق 5/2 متری تشریح و از افق‏های مختلف آن ها نمونه برداری صورت گرفت. میزان تولید زیست توده سرپا، سرعت معدنی شدن کربن خاک و سرعت تجزیه بقایای گیاهی در دو حالت اشباع و غیراشباع در شرایط آزمایشگاهی اندازه گیری شد. تفکیک شیمیایی ماده آلی به اسید فولویک، اسید هیومیک و هیومین انجام و مقدار هریک از این سه جزء و همچنین مقادیر e4 و e6 اندازه گیری شد. نسبت اسیدهیومیک به اسیدفولویک، نسبت فرکشن هیومیکی محلول به فرکشن هیومیکی غیرمحلول در قلیا، نسبت e4 به e6، ذخیره کربن آلی، متوسط زمان ماندگاری کربن آلی خاک و مدت زمان لازم برای تغییر رده هیستوسول های مورد مطالعه محاسبه گردید. قسمت عمده ماده آلی این خاک‏ها به هوموس تبدیل شده است. مقدار این هوموس از سطح به طرف عمق خاک افزایش می‏یابد. در شرایط آزمایشگاه (0c 25) و در حالت غیر اشباع، تلفات کربن 5/4 برابر نسبت به حالت اشباع افزایش نشان می دهد. این خاک‏ها در شرایط آزمایشگاهی، حدود 6 تا 59 سال دیگر از رده هیستوسولز خارج خواهند شد. معدنی شدن کربن، بخاطر افزایش تراکم خاک، به طرف عمق کاهش می‏یابد. پس از زهکشی خاک های مورد مطالعه، پایداری بقایای گیاهی نیز در این خاک ها کاهش داشته است. نظر به اینکه تجزیه اندام هوایی گیاه مرغ بیشتر از ریشه آن صورت می گیرد، نقش ریشه در تشکیل خاک‏ها بیشتر از نقش اندام هوایی این گیاه بوده است. واژه های کلیدی: اجزاء هوموس، پالودیزه شدن (paludization)، رسیدن (ripening)، هیستوسولز