ریزازدیادی کاج مطبق از طریق جنین زایشی

کاج مطبق (araucaria excelsa) از خانواده آروکاریاسه و بومی جزیره نورفک در استرالیا است. این گیاه به عنوان یک گیاه زینتی چوبی از ارزش تجاری بالایی برخوردار است. از آنجایی که این گیاه از طریق بذر تکثیر می شود، دستیابی به یک سیستم باززایی برای آن یکی از اهداف مهم در کشت بافت گیاهان چوبی به حساب می آید. در این آزمایش به بررسی جنبه های مختلف ریزازدیادی گیاه یاد شده اقدام گردید. بدین منظور در سه آزمایش جداگانه اندام زایی مستقیم، اندام زایی غیر مستقیم و فعالیت آنزیم های ضد اکسنده (دراندام زایی مستقیم) مورد بررسی قرار گرفت. در طی فرآیند اندام زایی مستقیم از سیتوکینین ها (تیدیازرون، کاینتین و2ip) با غلظت های متفاوت به عنوان تیمار هورمونی برای القای جوانه های جانبی در ریزنمونه ها استفاده شد. از اندام های مختلف گیاه به عنوان ریزنمونه استفاده گردید. برای القای کالوس در ریزنمونه ها از دو محیط کشت ms½ و te حاوی دو اکسین 2,4-d و پیکلورام استفاده شد. به منظور بررسی تاثیر محیط کشت ها و سیتوکینین ها در فعالیت آنزیم های ضد اکسنده، از سه سیتوکینین یاد شده و 4 محیط کشت wpm، be، ms½ و te استفاده گردید. نتایج نشان داد که ریزنمونه ساقه و برگ به ترتیب بهترین ریزنمونه ها در ساقه زایی و القای کالوس بودند. 2ip به عنوان بهترین هورمون در القای جوانه های جانبی تعیین شد. اما گیاهان تولید شده تحت تاثیر این هورمون درصد سبزینگی پایینی داشتند. در حالی که گیاهچه های تولید شده تحت تیمار تیدیازرون که دومین هورمون موثر در القای جوانه بود، دارای درصد سبزینگی بالا و قدرت رشد و بقای بیشتری بودند. همچنین در آزمایشی که در مورد کالوس زایی صورت گرفت، ترکیب دو اکسین 2,4-d و پیکلورام در القای کالوس بیشترین اثر را نشان داد. نتیجه کلی نشان داد که نوع ریزنمونه، هورمون، غلظت هورمون و نوع محیط کشت در القای کالوس موثر می باشند. همچنین بررسی آنزیم های ضد اکسنده نشان داد که فعالیت 3 آنزیم پراکسیداز، گوایکول پراکسیداز و آسکوربیت پراکسیداز در طی فرآیند ساقه زایی افزایش می یابد، در صورتی که کاتالاز کاهش فعالیت را نشان داد. در مجموع می توان گفت که فعالیت این آنزیم ها طی اندام زایی به نوع هورمون بکار رفته و محیط کشت بستگی دارد که برای اولین بار در کاج مطبق گزارش می گردد. کلیدواژه: آروکاریا، آنزیم های ضد اکسنده، اندام زایی، هورمون.