تطبیق نظریات اخلاقی حوزه¬ی علمی علامه طباطبائی با فضیلت¬گرایی مک¬اینتایر

مک¬اینتایر "فضیلت" را محور و اساس نظریات اخلاقی خود می¬داند. از نظر او فضیلت که از سه عنصر "عمل"، "نظم روایی" و "سنت تاریخی" به دست می¬آید، ارزش ذاتی برای انسان دارد، یعنی انسان با داشتن فضیلت می¬تواند به سعادت و حیات نیک که غایت زندگی است دست یابد، از سوی دیگر سعادت و حیات نیک همان فضیلت-مندی است. انسان فضیلت¬مند در هر شرایطی می¬تواند، بهترین و متأملانه¬ترین امور را بدون تأمل انتخاب کند، زیرا چنین فردی به ملکه¬ی فضیلت آراسته است. بنابراین غایتی که انسان فضیلت¬مند می¬تواند به آن دست یابد، در دل مفهوم فضیلت نهفته است، چرا که از یک سو غایت یا همان حیات نیک، عبارت است از اینکه انسان در جستجوی خیر باشد، و از سوی دیگر جستجوی خیر جز با داشتن فضایل امکان¬پذیر نیست. بر این اساس می¬توان گفت دین در غایت مطرح شده در نظریه¬ی اخلاقی مک¬اینتایر نقش تعیین کننده ندارد و گزاره¬های اخلاقی به واسطه¬ی فضیلت و حکمت عملی که خود فضیلت عقلانی است تعیین می¬شوند و همین فضایل پشتوانه¬ی اخلاق، مبنای اخلاق¬مداری انسان و نیز معنای سعادت و غایت انسانی هستند. دیدگاه دیگر اخلاق از نظر طباطبائی و شاگردان او است. در آرای این اندیشمندان، اخلاق امری نفسانی و فطری است که انسان با عمل به اصول آن می¬تواند به فضایلی دست یابد که این فضایل می¬توانند انسان را که موجودی کمال¬طلب است به کمال مطلق (که از نظر آنان مقام قرب الهی است) برسانند و انسانی که به کمال مطلق برسد، به سعادت نهایی خویش دست می¬یابد. از سوی دیگر عقل و شرع دو عنصری هستند که انسان در مقام اثبات حسن و قبح اخلاقی به آنها نیازمند است و در صورتی که از این دو امر پیروی کند، می¬تواند به حد وسط در احکام اخلاقی (فضایل) برسد. بر این اساس دین (انجام تکالیف دینی)، پشتوانه¬ی اخلاق و واسطه¬ی دست¬یابی به فضایل است و این فضایل علاوه بر ارزش ذاتی که دارند واسطه¬ی دست¬یابی به سعادت هستند. بنابراین فضایل ملاک رسیدن به سعادت هستند و نقش کارکردی در رسیدن انسان به سعادت دارند.