بررسی کارایی اطلاعاتی بازار بورس کالاهای ایرانی (مطالعه موردی کالاهای مورد معامله در گروه محصولات کشاورزی)

با توجه به سهم گسترده بخش کشاورزی در تولید ناخالص داخلی،لزوم ایجاد بازاری شفاف و سازمان یافته برای رفع موانع و کمبود های بازار سنتی از قبیل عدم شفافیت در کشف قیمت و وجود دلالان و واسطه ها و لزوم تعامل مستقیم کشاورزان و مصرف کنندگان محصولات کشاورزی به عنوان دو طرف اصلی در مکانیزم عرضه و تقاضا، به طور جدی حس می شد. این مهم با راه اندازی بورس کالا در ایران در سال 1382 به وقوع پیوست.وجود کارایی در بورس کالاو همینطور در سایر بورس ها مانند بورس اوراق بهادار و یا بورس ارز همواره به عنوان معیار قضاوت در مورد موفقیت این بازار ها در ایفای وظیفه اصلی خود که همانا فراهم آوردن شفافیت در قیمت ها و جلوگیری از رانت اطلاعاتی است، می باشد.در تحقیق پیش رو سعی شده است که به منظور بررسی شکل ضعیف فرضیه بازار کارا و تبعیت رفتار قیمت قراردادهای منعقد شده در بورس کالا از تئوری گام تصادفی ، ازمدل های پیشرفته اقتصاد سنجی نظیر مدل خودرگرسیون میانگین متحرک انباشته (آریما)و مدل واریانس شرطی خودرگرسیونی (آرچ)وآزمون گردش استفاده شود. در همین راستا،گروه محصولات کشاورزی به عنوان جامعه آماری انتخاب گردید و با استفاده از داده های میانگین وزنی ماهانه مربوط به قیمت قراردادهای نقدی منعقد شده در دو زیرگروه کالایی گندم و ذرت که بیشترین ارزش معاملاتی را از ابتدای تاسیس بورس کالا(سال1382) تاکنون(نیمه اول سال1392)،به خود اختصاص داده اند را به عنوان نمونه برگزیدیم. نتایج حاصل از کاربرد مدل های اقتصاد سنجی فوق نشان داد که تغییرات متوالی قیمت قراردادهای منعقد شده در دو زیر گروه انتخاب شده از تئوری گام تصادفی تبعیت نکرده و دارای همبستگی می باشند.(رد فرضیه اول)و همینطور نتایج حاصل از آزمون گردش نیز بیانگر این بود که تغییرات قیمت قرارداد ها در طول زمان نیز از هم مستقل نبوده و به یکدیگر وابسته اند.(رد فرضیه دوم). رد هر دو فرضیه تحقیق حاکی از این است که بورس کالا در گروه محصولات کشاورزی از شکل ضعیف فرضیه بازار کارا برخوردار نبوده و از تئوری گام تصادفی پیروی نمی نماید.