تأثیر مخارج نظامی و درجه باز بودن اقتصاد بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب حوزه خاورمیانه

اثرات اقتصادی مخارج نظامی در کشور های مختلف جهان با توجه به اینکه برخی از کشورها تولیدکننده کالاهای نظامی و بعضی وارد کننده آن هستند و نیز با توجه به نقش و اهمیت مخارج نظامی در مقایسه با سایر مخارج غیر نظامی کاملاً با یکدیگر متفاوت است. برخی از مطالعات به اثرات مثبت مخارج نظامی بر رشد اقتصادی و برخی به اثرات منفی آن اشاره کرده اند. مطالعۀ حاضر به بررسی این تفاوت دیدگاه ها در کشورهای حوزه خاورمیانه، با استفاده از روش پانل دیتا طی دوره 2011 - 1999 می پردازد. مدل مورد بررسی شامل متغیرهای مخارج نظامی، درجه بازبودن اقتصاد، نیروی کار مولد، امید به زندگی، سرمایه فیزیکی می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد که مخارج نظامی در گروه کشورهای منتخب تأثیر مثبت و معنی داری بر رشد اقتصادی داشته است. همچنین شاخص آزادسازی تجاری نیز طی دوره ی مورد مطالعه در کشورهای منتخب تأثیر مثبت و معنی داری بر رشد اقتصادی داشته است. اثر متقابل حجم نقدینگی و مخارج نظامی بر رشد اقتصادی مثبت و معنی دار می باشد. از این رو می توان نتیجه گرفت که افزایش درآمدهای نفتی و به تبع آن افزایش حجم نقدینگی می تواند باعث افزایش مخارج نظامی در کشورهای منتخب شود و می تواند تأثیر مثبتی بر رشد اقتصادی داشته باشد. اثر متقابل و غیرمستقیم آزادسازی تجاری و سرمایه انسانی بر رشد اقتصادی مثبت و معنی دار می باشد. آزادسازی تجاری از مجرای تقویت توان اقتصادی خانوار (به سبب افزایش رشد اقتصادی) و پرداختن بیشتر خانوار به سلامت و آموزش تحقق می یابد. آزادسازی تجاری می تواند به افزایش رشد اقتصادی منجر شود؛ این افزایش رشد اقتصادی می تواند موجب بالارفتن کیفیت زندگی و تحصیلات بیشتر نیروی کار شود. واژگان کلیدی: مخارج نظامی، رشد اقتصادی، پانل دیتا طبقه بندی jel : h56,c22