بررسی خصوصیات کمی و کیفی توده های طبیعی سماق (rhus coriaria l.) در شهرستان ارومیه

توده¬های جنگلی متشکل از گونه¬های چندمنظوره همچون سماق، زرشک، پسته وحشی و... به صورت خالص و یا آمیخته در شمال غرب کشور و در شمالی ترین مناطق جنگل¬های بلوط غرب گسترش دارند. این توده¬ها به لحاظ تنوع زیستی و اثرات زیست محیطی و حفاظت از منابع آب و خاک نقش ارزنده ای در اقتصاد ملی ایفا می¬کنند. از راهکارهای اساسی حفظ، بازسازی و توسعه این توده¬ها، جلب مشارکت مردم از طریق آگروفارستری است. سماق در استان آذربایجان¬غربی در رویشگاه¬های جنگلی اطراف شهرستان ارومیه وجود داشته و سالانه مقادیر قابل توجهی میوه آن به روشهای سنتی استحصال می¬گردد. در بررسی حاضر سعی گردید نیازهای رویشگاهی گونه سماق و مهمترین عوامل موثر بر پراکنش این گونه در شهرستان ارومیه شناسایی گردد. به این منظور چهار منطقه کچله، دره خان، خان¬کوچک و نیژدره در اطراف شهرستان ارومیه به عنوان محل مطالعه انتخاب گردید. در دو منطقه کچله و دره خان، از 30 قطعه نمونه دایره¬ای به مساحت یک آر به ابعاد شبکه 15×15 متر و در دو منطقه خان¬کوچک و نیژدره، به دلیل کم بودن مساحت آماربرداری 100% انجام گرفت. جهت اخذ اطلاعات کمی و کیفی از توده¬های مورد بررسی قطر یقه، قطر برابر سینه، ارتفاع تاج، قطر متوسط تاج، تعداد جست، سلامت پایه و منشاء پایه¬ها برداشت گردید. در این بررسی مشخصات فیزیکی و شیمیایی خاک رویشگاه¬های مورد بررسی با برداشت 10 نمونه خاک از عمق 30 سانتی¬متری در منطقه کچله، 3 نمونه در منطقه دره خان و یک نمونه در هر کدام از رویشگاه¬های خان¬کوچک و نیژدره مطالعه گردید. نتایج این بررسی نشان داد که وضعیت مشخصات اقلیمی در رویشگاه کچله مناسب¬تر از سایر رویشگاه¬های مورد بررسی است. همچنین قطر یقه پایه اصلی، قطر برابر سینه، ارتفاع و متوسط قطر تاج در رویشگاه کچله به طور معنی¬داری بیش¬تر از رویشگاه دره¬ خان می-باشد (5%=α). بررسی مشخصات خاک در رویشگاه کچله و دره¬ خان نیز نشان داد که مقدار آهک و پتاسیم در رویشگاه دره ¬خان به¬طور معنی¬داری بیشتر از رویشگاه کچله است (5%=α). در رویشگاه کچله مقدار کربن¬آلی و پتاسیم در خاک تحت تاج جست¬گروه¬های سماق بیشتر از فضای باز است (5%=α). در رویشگاه کچله بین وزن میوه تولیدی پایه¬های سماق و قطر یقه، قطر تاج و ارتفاع (1%=α) و قطر برابر سینه (5%=α) همبستگی معنی¬دار وجود دارد.