تاثیر کاربرد زئولیت در شرایط تنش و عدم تنش رطوبتی بر عملکرد کمی و کیفی گیاه سویا در دو خاک با بافت متفاوت

به منظور بررسی تاثیر مصرف زئولیت بر عملکرد کمی و کیفی گیاه سویا تحت شرایط تنش و عدم تنش رطوبتی در دو خاک با بافت متفاوت، آزمایشی به صورت اسپلیت، اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 12 تیمار و 4 تکرار در 48 گلدان در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1391 انجام شد. در این آزمایش سطوح مختلف آبیاری در دو سطح (آبیاری بر اساس تخلیه 25 درصد آب قابل استفاده و آبیاری بر اساس تخلیه 50 درصد آب قابل استفاده) به عنوان فاکتور اصلی و فاکتورهای فرعی شامل نوع بافت خاک (لوم شنی و رس سیلتی) و مقادیر زئولیت در سه سطح (0، 4 و 8 گرم در کیلوگرم خاک) در نظر گرفته شد. تیمار زئولیت در گلدان-هایی با ظرفیت 10 کیلوگرم خاک اعمال شد و طبق آزمون خاک، کودهای شیمیایی اوره، سولفات پتاسیم و سوپرفسفات تریپل قبل از کاشت به خاک گلدان ها اضافه گردید. در هر گلدان 10 بذر سویا کاشته و پس از سبز شدن به 3 بوته تنک گردید. به منظور استقرار گیاه، آبیاری تا مرحله 5 برگی بدون اعمال تنش رطوبتی انجام شد و سپس تنش رطوبتی اعمال گردید. به منظور تعیین رطوبت خاک داخل گلدان ها از روش وزنی استفاده شد. در مرحله رسیدگی فیزیولوژیک، گیاه برداشت شد و عملکرد و اجزای عملکرد سویا اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که اعمال تنش رطوبتی سبب کاهش تعداد غلاف، وزن غلاف، تعداد دانه، وزن هزار دانه، طول بوته، درصد روغن دانه، عملکرد دانه، عملکرد پروتئین و عملکرد روغن دانه شد اما درصد پروتئین دانه را افزایش داد. همچنین عملکرد و اجزای عملکرد سویا در خاک با بافت رس سیلتی بیشتر از خاک با بافت لوم شنی مشاهده شد. اثر کاربرد زئولیت در خاک سبب افزایش تعداد غلاف، تعداد دانه، وزن هزار دانه، درصد پروتئین دانه، عملکرد دانه، عملکرد پروتئین دانه و عملکرد روغن دانه شد ولیکن بر وزن غلاف، طول بوته و درصد روغن دانه اثری نداشت. با توجه به اثرات متقابل تیمار های اعمال شده، اثر متقابل سطوح مختلف آبیاری و نوع بافت خاک نشان داد که اثر متقابل این دو فاکتور تنها بر عملکرد پروتئین اثرگذار نبود و اثرات نامطلوب اعمال تنش رطوبتی بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا در خاک با بافت لوم شنی بیشتر از خاک با بافت رس سیلتی بود. همچنین اثر متقابل سطوح مختلف آبیاری و کاربرد مقادیر مختلف زئولیت بر عملکرد دانه نشان داد که کاربرد 8 گرم زئولیت نسبت به عدم مصرف آن در شرایط آبیاری بر اساس تخلیه 25 درصد آب قابل استفاده سبب 6 درصد افزایش و در شرایط آبیاری بر اساس تخلیه 50 درصد آب قابل استفاده، عملکرد دانه را 13 درصد افزایش داد. ولیکن اثر متقابل نوع بافت خاک و مقادیر مختلف زئولیت و اثر متقابل نوع بافت خاک، سطوح مختلف آبیاری و مقادیر مختلف زئولیت بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا اثری نداشت.