بررسی و تحلیل انواع تشبیه در غزلیّات عرفی شیرازی

عرفی شیرازی، از شاعران برجسته ی قرن دهم است که در شیراز متولّد شد. این نابغه ی عصر، که از گویندگان زبان فارسی به شمار می رود، آثاری به نظم و نثر دارد که با لحن حکیمانه ی نوشته های خویش، دیگران را متأثّر می کرد و در مدّت بسیار کوتاه، از زندگانی خود آنقدر گوهرهای شعری را به نمایش گذاشت، که چشم همه ی نویسندگان معاصر را خیره کرد و میان بزرگ ترین قصیده گویان و اعلی ترین غزلسرایان، جای خویش را برگزید. در این پژوهش، میزان هنرمندی شاعر خوش قریحه عرفی شیرازی در به کارگیری انواع تشبیه در غزلیّاتش مورد ارزیابی و تحلیل قرار می گیرد. بدین منظور، توجّه به عواملی چون شرح احوال و آثار او، ابعاد شخصیّتی و سبک و شیوه ی بیان و تأثیرپذیری او، از عوامل مختلف ضروری است. بنابراین، پس از اختصاص دادن فصلی به موارد فوق، به عنصر تشبیه که از علم بیان می باشد، به نظریّات پیرامون آن و فواید آن پرداخته است و در فصل دیگری به بررسی و تحلیل انواع تشبیه پرداخته با ذکر تعریفی مطابق با آنچه که در میان علمای علم بیان متداول بود و بر آن اتّفاق نظر داشته اند و سپس نمونه ی اشعاری از عروض و دیگر شاعران، به عنوان شواهد آورده است و در فصل پنجم نیز، به نتیجه گیری و پیشنهادها پرداخته است. حاصل این پژوهش، حاکی از ظرافت طبع او در سرودن غزل و قصیده و دیگر قالب های شعری است که شهرت او بیشتر در سرودن غزل است. آوردن مضامین و توصیفات دلنشین، تشبیهات به صورت مضمر و اغراق آمیز، کاربرد استعارات و کنایات زیبا، خلق تصاویر خیالی که بدیع و نو است، از ویژگی های شعری اوست و استفاده از تشبیه در شعر عرفی شیرازی، از بسامد بالاتری برخوردار است.