ارزیابی تاثیر پرتوهای گاما و ماورا بنفش بر آسیبهای dnaدر جنین و لارو ماهی قزل آلای رنگین کمان (oncorhynchus mykiss) به روش سنجش الکتروفورز سلولهای منفرد

پرتو هایuv و گاما به واسطه اثرات مخربی که بر dna موجودات زنده دارند، به عنوان عوامل محیطی استرسزا موجب بسیاری از تغییرات فیزیولوژیک از جمله تاثیر بر اسپرم، کاهش لقاح و بدشکلی جنین ماهیان میشوند. هدف از این مطالعه، ارزیابی تاثیر دوز و مدت زمان پرتوهای ماورا بنفش و گاما بر آسیبهای dnaماهی قزل آلای رنگین کمان (oncorhynchus mykiss) بود. در این خصوص تاثیر دوزهای متفاوت پرتوهای ماورابنفش نوع b و c (به ترتیب 153،84،40،10 و 196،90، 55، 15 2w/cmµ و ) در زمانهای متفاوت پرتودهی(30 و 60 دقیقه ) و همچنین دوزهای پرتو گاما(40 , 20, 10, 5,5/2, 1گری) بر آسیبهای ایجاد شده در dna جنین و لارو ماهی قزل آلا رنگین کمان به روش الکتروفورز سلولهای منفرد یا کامت قلیایی(comet assay) با دو روش رنگ آمیزی اتیدیوم بروماید و نیترات نقره مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان دهنده رابطه خطی میان میزان دوز پرتو با آسیب dna میباشد، بهطوری که با افزایش مقدار دوز پرتو، میزان آسیب dna در لارو و تخم چشم زده افزایش یافت. شدت آسیبهای وارده نشان داد که، حساسیت لارو در مقایسه با تخم چشم زده بهصورت معنیداری بیشتر بوده است (05/0p <)، که احتمالاً به دلیل لایه کوریونی تخم یا فضای پری ویتلین تخمک میباشد که جنین را از تاثیرات این پرتو حفظ میکند. همچنین با افزایش مدت زمان پرتو uv از 30 به 60 دقیقه، افزایش قابل ملاحظه ای در میزان آسیب dna در تخم و لارو قزل آلای رنگین کمان مشاهده نشد. بهعلاوه نتایج حاصل از رنگ آمیزی نشان داد که دقت رنگ آمیزی نیترات نقره تفاوتی با رنگ آمیزی اتیدیوم بروماید نداشته، در نتیجه کارایی روش رنگ آمیزی نیترات نقره به دلیل سهولت کار و قیمت مناسبتر برای تشخیص میزان آسیب dna قابل توجه است. به طور کلی نتایج این مطالعه ضمن تایید کارآیی روش کامت قلیایی در ارزیابی آسیب dna جنین و لاروی نشان داد که دوز پرتوهای مورد مطالعه اثرات مخرب بیشتری نسبت به زمان پرتودهی داشته و شدت این آسیبها در مرحله لاروی بیش از مرحله جنینی است. یافته های مذکور در هنگام به کارگیری این پرتوها در فرایند اصلاح نژاد ماهیان لازم است مدنظر قرار گیرد.