بررسی علل تغییرات شاخص های انگیزشی (انواع انگیزش،خودکارآمدی و ارزش تکلیف) دانشجویان دانشگاه شهید مدنی آذربایجان در سال تحصیلی 92-1391.

پیشرفت تحصیلی از مهم ترین فرآیندها و فرآورده های نظام آموزشی هم برای فرد و هم جامعه به شمار می آید. از این رو شناسایی عوامل تاثیرگذار در پیشرفت تحصیلی، شرایط مناسب را برای تربیت افرادی باسواد و خلاق فراهم می کند.از جمله مهم ترین عوامل موثر در پیشرفت تحصیلی، عوامل انگیزشی هستند. چنان چه بلوم سهم رفتارهای ورودی عاطفی یا همان علاقه و انگیزه را در موفقیت تحصیلی ?? درصد ذکر می کند(بلوم ، ترجمه سیف، ????). به این اعتبار پژوهش های متعددی نقش انگیزش در پیشرفت تحصیلی و یادگیری را به اثبات رسانیده اند. اما کمتر پژوهشی به بررسی تغییرات شاخص های انگیزشی در طول سال های تحصیل پرداخته اند. به طور معمول شاهد بوده ایم که اکثر دانشجویان جدید الورود، سال تحصیلی را با احساس کنترل و توانمندی و ارزش بر روی تکالیف آغاز کرده اند. اما در پایان سال تحصیلی نتیجه مطلوب و متناسب را دریافت نمی کنند. این مسئله حاکی از تغییرات شاخص های انگیزشی دانشجویان در طول سال تحصیلی است. همانگونه که یافته های تحقیقاتی حکایت از آن دارد که مقایسه ی خوشه های انگیزشی دانشجویان جدید الورود در ابتدا و انتهای سال تحصیلی بیانگر ریزش دانشجویان از خوشه های انگیزشی خود مختار است(استوار و مصرآبادی،????). یکی از دلایل این مسئله، شرایط آموزشی خاص در ایران است. بطوری که دانش آموزان ایرانی برای ورود به دانشگاه سطح بالایی از انگیزش تحصیلی را دارا هستند، اما بعد از ورود به دانشگاه و رویارویی با دشواری های موقعیتی، انگیزش آن ها کاهش می یابد. از این رو بررسی نوع و سایر شاخص های انگیزشی دانشجویان در ابتدا و انتهای سال تحصیلی می تواند راه کارهایی جهت کارآمدتر کردن بافت آموزشی دانشگاه برای جلوگیری از افت انگیزش دانشجویان ایجاد کند. یکی از نظریه های انگیزشی که به بررسی ماهیت و اثرپذیری انگیزش تحصیلی از عوامل بافتی پرداخته است، نظریه ی خودتعیین گری دسی و ریان1(????و????) می باشد. برطبق نظریه ی خود تعیین گری افراد می توانند در برابر یک فعالیت از نظر درونی یا بیرونی انگیخته شوند یا اینکه اصلا انگیزشی برای آن نداشته باشند. دسی و ریان معتقدند که انواع مختلف انگیزش به درجات متفاوتی در همه ی افراد وجود دارد، این گونه نیست که الزاما کسی که دارای انگیزه ی درونی بالایی است از نظر انگیزه ی بیرونی پایین باشد. بر همین اساس والرند و همکاران (??77) معتقدند که باید به ترکیب نیمرخ های انگیزشی توجه کرد. هم چنان که استوار و مصرآبادی طی پژوهشی از طریق تحلیل خوشه ای دو نیمرخ انگیزشی سازگار و ناسازگار از دانشجویان را که در هر خوشه ترکیبی از انواع انگیزش وجود دارد، نشان دادند. یافته های همین پژوهش حاکی از تغییر عضویت افراد درخوشه هاست. بطوری که کاهش اعضای خوشه سازگار در انتهای سال نسبت به ابتدای سال تحصیلی قابل توجه است. یکی دیگر از شاخص های انگیزشی که برای فهم موفقیت تحصیلی در سه دهه ی گذشته توجه قابل ملاحظه ای را از سوی پژوهشگران تعلیم و تربیت به خود اختصاص داده است، مفهوم خودکارآمدی است. خودکارآمدی به ارزشیابی دانشجویان از قابلیت های عمل به تکلیف اشاره می کند. یعنی آن ها توانایی موفق شدن در آن تکلیف را دارند یا خیر. بر پایه ی پژوهش ها، خودکارآمدی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی پیوندی دو سویه و تعاملی دارند، بنابراین فراهم آوردن بافتی مناسب برای پیدایش کارآمدی مثبت می تواند زمینه ساز موفقیت تحصیلی در آینده باشد. ارزش تکلیف نیز عامل موقعیتی است که تعیین کننده ی تمایل فرد برای نزدیک شدن به تکلیف است. اکلز و ویگفیلد (????) طی پژوهش های میدانی خود به این نتیجه رسیده اند که مولفه ی ارزش یعنی ادراک دانش آموز از اهمیت، کاربرد تکلیف و علاقه به آن پیش بینی کننده ی بهتری برای قصد ادامه دروس و تصمیم به ثبت نام دروس است. از آن جایی که انگیزش بعنوان یکی از مهم ترین شاخص های یادگیری دانشجویان می باشد، افت شاخص های انگیزشی یکی از عمده ترین مشکلاتی است که دانشجویان جدید الورود با آن مواجه می باشند. باتوجه به این مهم پژوهش حاضر سعی دارد تا به این سوال پاسخ دهد که چه نیمرخ های انگیزشی را برای دانشجویان می توان تشخیص داد و چگونه این نیمرخ ها تغییر خواهند کرد؟ ضرورت و اهمیت پژوهش: یکی از عوامل مهم در پیشرفت تحصیلی دانشجویان، داشتن علاقه و انگیزه ی تحصیلی است.بدیهی است که اگر دانشجویان دارای علاقه و انگیزه ی درسی باشند غالب رفتارهایشان، نشانگر انگیزش تحصیلی آن هاست. مثل پافشاری بر انجام تکالیف دشوار، سخت کوشی یا کوشش در جهت یادگیری در حد تسلط و انتخاب تکالیفی که به تلاش نیاز دارند. همه ی این رفتارها موفقیت تحصیلی را به دنبال دارد. بلوم(????) معتقد است که سهم رفتارهای ورودی یا همان انگیزه در موفقیت تحصیلی ?? درصد می باشد. از این رو یک عامل مهم در تصمیم یادگیرندگان به شرکت در فعالیت های یادگیری انگیزش می باشد. انگیرش می تواند به بازده های مهمی از جمله تلاش ، تجربه، هیجان های مثبت در کلاس، سازگاری روان شناختی در محیط آموزشی ، تمرکز،رضایت از زندگی تحصیلی و خود، تمایل به ادامه تحصیل منتهی شود به دلیل همین تاثیرات، در دهه های اخیر روانشناسان به بررسی و شناسایی عوامل موثر بر انگیزش تحصیلی پرداخته اند. دسی و ریان(????) در نظریه ی خودتعیین گری به سه نوع حالت انگیزشی اشاره کرده اند و شکل گیری نوع جهت گیری انگیزشی افراد را تحت تاثیر عوامل زیادی می دانند. خودکارآمدی و ارزش تکلیف از جمله ی این عوامل هستند. که در تحقیقات متعددی به آن ها اشاره شده است. به عنوان مثال، خودکارآمدی بالا و احساس توانمندی در تکالیف درسی باعث علاقه مندی به تحصیل می شود(کریم زاده،????). همچنین پنتریچ و دی گروت ( ????) ارزش تکلیف را یکی از عوامل مهم در پیش بینی تغییرات پبشرفت تحصیلی می دانند. بنابراین بررسی متغییرهای انگیزشی از ابتدا تا انتهای سال تحصیلی، اطلاعاتی غنی راجع به ثبات و تغییر نیمرخ های انگیزشی دانشجویان به دست خواهد داد.یافته های پژوهش حاضر به اساتید کمک خواهد کرد تا دید گسترده تری نسبت به تغییرات انگیزشی دانشجویان بیابند و این خود به شکل گیری و رشد و تحول رویکردهای منسجم تر و نظام دارتری در امر تدریس کمک می کند. هدف های پژوهش: هدف های کلی: ?.تعیین تغییرات در شاخص های انگیزشی دانشجویان در فرآیند یک سال تحصیلی. ?.تعیین علل تغییرات در شاخص های انگیزشی دانشجویان. هدف های جزئی: ?. تعیین نیمرخ های انگیزشی دانشجویان. ?.مقایسه ی تفاوت در نیمرخ های انگیزشی دانشجویان در ابتدا و انتهای سال تحصیلی. ?.تعیین تفاوت نیمرخ های انگیزشی دختران و پسران در ابتدا و انتهای سال تحصیلی. ?.تشخیص تفاوت در میزان هر یک از شاخص های انگیزشی در ابتدا و انتهای سال تحصیلی. ?.تشخیص منابع انگیزشی احتمالی تغییر در شاخص های انگیزشی. ?.تشخیص علل تغییرات در الگوهای انگیزشی دانشجویان. فرضیه ها و سوال های پژوهش: ?.نیمرخ های انگیزشی دانشجویان بر اساس متغیرهای خودکارآمدی، ارزش تکلیف، انواع انگیزش متفاوت است. ?.آیا نیمرخ های انگیزشی دانشجویان در ابتدا و انتهای سال تحصیلی متفاوت است؟ ?.آیا نیمرخ های انگیزشی دانشجویان دختر و پسر در ابتدا و انتهای سال تحصیلی متفاوت است؟ ?. آیا در میزان هر یک از شاخص های انگیزشی در ابتدا و انتهای سال تحصیلی تفاوت وجود دارد؟ ?. منابع انگیزشی احتمالی تغییر در شاخص های انگیزشی در طول یک سال تحصیلی کدامند؟ روش پژوهش: از آن جا که در این پژوهش به بررسی طولی تغییرات شاخص های انگیزشی دانشجویان پرداخته خواهد شد، این پژوهش از نوع توصیفی و دارای روش پیمایشی طولی است.این پژوهش در دو مرحله ی جداگانه انجام خواهد شد. گام اول: تشخیص تغییرات در شاخص های انگیزشی دانش جویان در طول سال تحصیلی و خوشه بندی آن ها. به این گونه که آزمودنی ها نحوه ی انگیزش خود را از طریق پاسخ به پرسشنامه ی انواع انگیزش در کلاس درس و شاخص های خودکارآمدی و ارزش تکلیف را از طریق پاسخ به پرسشنامه ی راهبردهای انگیزشی برای یادگیری در ابتدا و انتهای سال تحصیلی مشخص خواهند کرد. با در اختیار داشتن نمرات دیدگاه های دانشجویان در انواع شیوه های انگیزشی کلاسی و شاخص های خودکارآمدی و ارزش تکلیف در دو نوبت، تفاوت خوشه های انگیزشی، خوشه بندی و مقایسه خواهد شد. گام دوم: تشخیص علل تغییرات عضویت در خوشه های انگیزشی. به این صورت که یک گروه از دانشجویانی که دچار تغییرات از خوشه های سازگار به خوشه های ناسازگار شده اند انتخاب خواهد شد و علل این تغییرات از طریق یک پرسشنامه ی محقق ساخته بدست خواهد آمد. روش های آماری: جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده از اجرای پرسشنامه ها آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از ابزار spss به شرح ذیل بکار برده خواهد شد. برای بررسی فرضیه ی شماره ی ? از تحلیل خوشه ای به روش k-mean استفاده خواهد شد. تحلیل هر یک از سوالات ? و ? با استفاده از آزمون x یا نسبت انجام خواهد شد. سوال شماره ی ? از طریق تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر بررسی می شود. جهت بررسی سوال شماره ی ? تحلیل عاملی اکتشافی مد نظر است. جهت بررسی هدف کلی شماره ی ? تحلیل کیفی مد نظر است.